„Stany Zjednoczone powinny pogodzić się z myślą, że we współzależnym świecie nie będzie gospodarczego rozprzęgania (decoupling) z Chinami” – pisze grupa transatlantycka przy The German Marshall Fund of the United States w raporcie, którego tytuł wyraża potrzebę zwiększonych ambicji w relacjach między Berlinem a Waszyngtonem . Według analityków pogorszenie się tych stosunków w okresie prezydentury Donalda Trumpa wywołało w Niemczech „strategiczny kryzys”. Bez USA nie będzie zachodniego sojuszu ani stabilnej i zjednoczonej Europy. Cała nadzieja w nowym prezydencie Stanów Zjednoczonych Joe Bidenie oraz przywództwie i politycznej woli następcy Angeli Merkel, odchodzącej z niemieckiej polityki na jesieni tego roku.

Rewolucyjna sytuacja na Białorusi, tląca się wojna rosyjsko-ukraińska, oznaki erozji systemu władzy w Rosji, wojna między dwoma państwami Partnerstwa Wschodniego – Azerbejdżanem i Armenią, zamrożony konflikt w Naddniestrzu i ewolucja sytuacji w Mołdawii, meandry polityki Turcji wobec Rosji, USA, NATO i UE, okołowyborczy kryzys polityczny w USA i nieznane jeszcze wektory polityki zagranicznej nowej administracji Joe Bidena, trzeci z rzędu kryzys Unii Europejskiej (po zadłużeniowym strefy euro- 2008-13, imigracyjnym – 2015-16 teraz mamy COVID-owy 2020-21) i czekające ją zwroty polityczne w związku z wyborami w Holandii (17.03.2021) i trzech największych państwach członkowskich UE: Niemczech (26.09.2021), Francji i Włoszech (2022) oraz bardzo prawdopodobnymi przedterminowymi wyborami w czwartym co do wielkości kraju UE – Hiszpanii – targanej wszystkimi wymienionymi unijnymi kryzysami i separatyzmem katalońskim, powodują, że państwa wschodniej flanki NATO i UE muszą przygotować się na możliwe czarne scenariusze, maksymalnie wzmacniając swój własny potencjał zdolności do stawienia im czoła.

Otwarcie nowego rozdziału i linii współpracy w relacjach Polski ze Stanami Zjednoczonymi, tuż po rozpoczęciu prezydentury Joe Bidena w USA, determinuje bieżącą agendę zagraniczną Polski i Europy. Jednak 2021 r. to, obok oczywistych wyzwań związanych z pandemią, także rok obchodzenia jubileuszu Trójkąta Weimarskiego i Grupy Wyszehradzkiej, co będzie miało wpływ na kształtowanie agend poszczególnych państw z nową administracją Bidena. O relacjach z USA oraz wyzwaniach w zakresie bezpieczeństwa mówił Paweł Soloch, Szef Biura Bezpieczeństwa Narodowego.

Na pierwszy rzut oka rozpoczynający się 2021 r. wydawać się może bardzo obiecujący dla państw Europy Środkowej, wiele z nich przez pandemię SARS-CoV-2 przeszło z mniejszymi stratami niż większość państw Europy Zachodniej, co pokazuje wskaźnik bezrobocia czy skala spadku PKB. Dodatkowo r. 2020 zakończył się dość silnym sygnałem pokazującym dalszy rozwój Inicjatywy Trójmorza (projektu zrzeszającego 12 państw środkowoeuropejskich położonych między Bałtykiem, Adriatykiem a Morzem Czarnym), wzmocnieniem wymiaru międzyrządowego/wykonawczego całego programu. Na dokładkę Fundusz Trójmorza (Three Seas Initiative Investment Fund, TSIIF) powiększył się o składki nowych państw regionu, a także zapowiedź pierwszej wpłaty amerykańskiej.

Ostatnie dwa lata wydawały się przełomowe w relacjach Unii Europejskiej z Bałkanami Zachodnimi. Państwa takie jak Albania czy Macedonia Północna prowadziły politykę w kierunku zgodnym z wytycznymi UE w celu rozpoczęcia negocjacji akcesyjnych. Serbia i Kosowo nadal prowadzą dialog w sprawie przyszłej umowy pokojowej, który umożliwi obydwu krajom przełamanie impasu w relacjach z UE. W przypadku Serbii rozwiązanie konfliktu z Kosowem odblokuje negocjacje akcesyjne, natomiast Kosowo będzie mogło ubiegać się o status kandydata.

Obecnie pośród krajów członkowskich najmniejszym z nich – zarówno pod względem powierzchni, jak i ludności – pozostaje Malta. Na mapie Europy Zachodniej są jednak państwa, które od kilku dekad wyrażają chęć zbliżenia ze Wspólnotami Europejskimi. Poza Szwajcarią, na mapie Europy Zachodniej takimi swoistymi enklawami pozostają: położona między Hiszpanią i Francją Andora, na Lazurowym Wybrzeżu graniczące z Francją Monako, położony między Szwajcarią i Austrią Liechtenstein oraz dwie enklawy na terytorium Włoch: Watykan i San Marino. Każde z tych mikropaństw pozostaje w specyficznych relacjach z Unią Europejską, a w przypadku trzech spośród nich najprawdopodobniej wkrótce dojdzie do ich nowego ustalenia.