RUSSIA MONITOR
Date: 24 listopada 2019
Oficjalnie Rosja mniej wydaje na armię. Jak jest naprawdę?
Władimir Putin ogłosił, że Rosja zmniejszyła w 2028 roku wydatki na obronność. Tłumaczy to tym, że pik modernizacji sprzętu i uzbrojenia minął i nie trzeba już wydawać na te cele tak dużo środków, jak wcześniej. Nie da się sprawdzić, czy prezydent mówi prawdę. Budżet jest bowiem tak skonstruowany, że faktycznych wydatków na obronność nie da się określić. I nie chodzi tylko o to, że znaczna część budżetu jest tajna.
Ze słów prezydenta wynika, że w 2018 roku wydatki wojskowe wyniosły 2,8 bln rubli (44 mld dolarów), co odpowiada 2,8% PKB. I że było to mniej niż w poprzednich latach. Nie wiadomo jednak o ile zmniejszyły się wydatki, nie wiadomo też do końca, gdzie skierowano środki. Jeśli opierać się tylko na oficjalnych danych, to faktycznie wydatki na obronność największe były w 2016 roku (4 bln rubli). Największym beneficjentem szybkiego wzrostu wydatków budżetowych w ostatnich latach była właśnie sfera obronna. Środki przeznaczone na ten cel w latach 2011-2015 podwoiły się (z 1,52 bln rubli w 2011 do 3,18 bln rubli w 2015). W tym samym okresie PKB Rosji zwiększył się jedynie o 1,7%, co w efekcie przełożyło się na wzrost udziału wydatków na cele obronne z 2,55% PKB w 2011 do 3,84% w 2015. Ich udział wzrósł również w całości wydatków budżetowych (odpowiednio z 13,9% do 20,4%). W roku 2016 wydatki te zwiększyły się o przeszło 22%, ich udział w całości wydatków budżetowych osiągnął 23,7%, a w PKB 4,7%.
Wesprzyj nas
Jeżeli przygotowane przez zespół Warsaw Institute treści są dla Państwa przydatne, prosimy o wsparcie naszej działalności. Darowizny od osób prywatnych są niezbędne dla kontynuacji naszej misji.
Problem w tym, że wydatki na wojsko i obronność mogą być finansowane również z innych części budżetu. No a przede wszystkim, duża część wydatków na cele wojskowe jest utajniona. W budżecie USA część tajna nie przewyższa 8 proc. W rosyjskim budżecie utajnione jest to aż ok. 60 proc. wszystkich wydatków. To oznacza, że finansowanie armii jest poza kontrolą. Faktyczne wydatki Rosji na obronność są oczywiście dużo większe niż te podawane oficjalnie. Nawet SIPRI oceniając 2018 rok, napisał, że Rosja wydała 61,4 mld dolarów, opuszczając zresztą pierwszą piątkę na świecie pod względem nakładów na obronność. A więc szwedzki ośrodek w swych szacunkach mówi o sumie o jakieś 50 proc. większej od oficjalnie podanej. Z kolei w 2016 roku, gdy oficjalny budżet obronny wyniósł 4,7% PKB, z analizy Instytutu Gajdara wynikało, że łączne wydatki wojskowe budżetu FR wyniosły 4,93 bln rubli (5,7% PKB)
Znaczące niekiedy różnice między wysokością „oficjalnego” budżetu obronnego a faktycznymi łącznymi wydatkami na tę dziedzinę wynikają ze specyfiki budżetu. Przeznaczenie jego części jest niejawne, więc tam można ukrywać pieniądze na wojsko. Ok. 70 proc. utajnionych wydatków budżetowych trafia do armii. Przykładem wykorzystania tego mechanizmu była nowelizacja budżetu na 2017 r., ale też podobny zabieg wykonano rok wcześniej z budżetem na 2016 r. Obniżono dochody, a zwiększono wydatki budżetu – tyle że wyłącznie w niejawnej części budżetu (te jawne zredukowano). W efekcie udział niejawnej części budżetu w ogólnej sumie wydatków wzrósł w 2016 r. do 22,3% (z 20% w 2015). Wzrost niejawnych dochodów budżetowych jest stałą tendencją obserwowaną w finansach publicznych, ich udział w wydatkach ogółem od 2009 roku podwoił się. Wzrost nakładów wymuszony został rosnącymi potrzebami armii i służb specjalnych, w tym operacją w Syrii, programem przezbrojenia armii czy powołaniem Gwardii Narodowej. W jawnej części budżetu rosyjską sferę wojskową finansuje się nie tylko z kategorii „obrona narodowa”, ale też innych pozycji budżetu: „Bezpieczeństwo narodowe i ochrona prawa” (wojska Gwardii Narodowej, wojska pograniczne), „Narodowa gospodarka” (inwestycje w ramach państwowych zamówień obronnych), „Polityka społeczna”, „Ochrona zdrowia” czy „Gospodarka mieszkaniowo-komunalna”. W przeciwieństwie do krajów zachodnich, rosyjski budżet obronny jest używany do pokrycia tylko tzw. kosztów bieżących sił zbrojnych (m.in. płace personelu, utrzymanie nieruchomości, ćwiczenia). Środki na zakup, naprawę i rozwój sprzętu, broni i materiałów pochodzą z innych części budżetu państwa – w ten sposób w dużej części finansowany jest Państwowy Program Zbrojeń 2011-2020.
All texts published by the Warsaw Institute Foundation may be disseminated on the condition that their origin is credited. Images may not be used without permission.
Related posts
Warsaw Institute
