Jakie kryteria powinni spełnić kandydaci do członkostwa w Inicjatywie Trójmorza?

W ciągu ostatniego roku doszło do największego rozszerzenia Inicjatywy Trójmorza w historii: do formatu przystąpiła Grecja, Mołdawia i Ukraina zyskały status partnera stowarzyszonego, zaś Japonia – partnera strategicznego. Ponadto, zainteresowanie dołączeniem do Inicjatywy wykazuje Czarnogóra. Warto więc zastanowić się, jakie warunki należy spełnić, by móc przystąpić do Inicjatywy.

Udostępnij

Tweetnij

Udostępnij

Zdjęcie: The Three Seas Initiative Research Center

Powrót do korzeni

Zanim przeanalizujemy zasady przystąpienia do Inicjatywy, warto przyjrzeć się najpierw samemu formatowi współpracy. Czterema fundamentami współpracy gospodarczej i geoekonomicznej w Europie Środkowo-Wschodniej są Grupa Wyszehradzka, Inicjatywa Trójmorza, Via Carpathia (trasa relacji północ-południe łącząca Litwę i Grecję) oraz Nowy Bursztynowy Szlak biegnący od słoweńskiego portu Koper nad Adriatykiem do Morza Bałtyckiego. Inicjatywa Trójmorza opiera się na trzech kluczowych filarach: stworzyli ją wszyscy jej członkowie, wspólnie i dla dobra wszystkich zaangażowanych. Warto podkreślić przy tym, że powołano ją jako projekt czysto gospodarczy. Dzisiaj Inicjatywa koncentruje się na współpracy politycznej, infrastrukturalnej, handlowej oraz finansowej. Za cel stawia sobie także integracje społeczeństw państw członkowskich. Inicjatywa definiuje także sześć celów gospodarczych swojej działalności. Należy więc zastanowić się, jakie warunki należy spełnić, żeby przystąpić do wspólnoty jako członek bądź też jej partner.

Kraj UE członkiem Trójmorza?

W kwestii kryteriów uczestnictwa w Inicjatywie, warto zauważyć, że nie są one nigdzie formalne zdefiniowane. Daje to członkom Inicjatywy pewną swobodę, aczkolwiek może ograniczać niektóre wartości, szczególnie te promowane przez Unię Europejską. Ostatni zapis stosuje się w szczególności dla krajów zrzeszonych w Inicjatywie. Jak można zaobserwować na przykładzie Japonii, położenie geograficzne nie ma większego znaczenia, o ile państwo przyjmowane w poczet Inicjatywy kieruje się jej podstawowymi wartościami i zasadami. To członkowie Inicjatywy każdorazowo decydują o włączeniu do niej nowych partnerów uczestniczących i strategicznych. Kryteria ich członkostwa nie są bowiem sprzeczne z zasadami obowiązującymi członków Inicjatywy. Dzięki temu państwa Trójmorza mogą wprowadzić własne zasady członkostwa. Warto pochylić się także nad bieżącą sytuacją w Ukrainie i Mołdawii, jako że oba kraje zabiegają o członkostwo w formacie. Progres nastąpił dopiero po latach, gdy obydwu krajom nadano status kandydata do Unii Europejskiej. Rok później przystąpiły one do częściowego udziału w Inicjatywie Trójmorza. Inny był z kolei przypadek Grecji, która wchodzi w skład UE. Warto zadać sobie pytanie, dlaczego Inicjatywa dotychczas nie zaprosiła do współpracy pełnoprawnego członka UE. Wiązałoby się to bowiem z szeregiem wyzwań natury geograficznej, instytucjonalnych i finansowych. Chodzi tutaj o przede wszystkim o kwestię transparentnego wykorzystania funduszy unijnych.

Co oprócz rozszerzenia Inicjatywy?

Po raz pierwszy w historii Inicjatywa Trójmorza podjęła działania, by zintegrować swoich członków. Przez lata Inicjatywa zrzeszała trzynaście państw członkowskich. W tym roku dołączył do nich także partner uczestniczący oraz partner strategiczny. Członkowie Inicjatywy Trójmorza nie wykluczają dalszej ekspansji formatu. Podczas szczytu w Bukareszcie w 2023 r. ówczesna prezydent Węgier Katalin Novák z zadowoleniem przyjęła decyzję o rozszerzeniu formatu Trójmorza o Grecję. Wyraziła także nadzieję, że do Inicjatywy przystąpi sześć krajów Bałkanów Zachodnich: Czarnogóra, Macedonia Północna, Albania, Serbia, Kosowo oraz Bośnia i Hercegowina. Włączenie w poczet Inicjatywy nowych państw wydaje się perspektywą dość dalekosiężną, ale bynajmniej nie całkowicie niemożliwą. We wspólnej deklaracji ósmego szczytu Inicjatywy Trójmorza znalazł się też zapis, że Inicjatywa jest otwarta na współpracę z państwami spoza UE, które kierują się podstawowymi wartościami i zasadami Unii Europejskiej. Jest więc prawdopodobne, że do formatu przystąpią nowi członkowie, którzy wprawdzie leżą poza granicami Unii Europejskiej, ale przyświecają im te same cele co państwom Unii. Inicjatywa może więc uzupełniać istniejące działania unijne i pomóc zbliżyć te państwa do Unii poprzez wspólne projekty infrastrukturalne.

Bibliografia:

Norbert Csizmadia: Térképek és tézisek az új geoökonómiai világrendhez. W: Barnabás Virág, Marcell Horváth: (red. ): Geopolitikai ébredések – A fenntartható jövő megteremtése Eurázsia korának hajnalán. Budapeszt, Węgierski Bank Narodowy. 2023. https://www.mnb.hu/letoltes/eurazsia-tanulmanykotet-2023-hun.pdf
Julita Wilczek, Postanowienia ósmego szczytu Inicjatywy Trójmorza w Bukareszcie, Instytut Nowej Europy. 2023. https://ine.org.pl/en/outcomes-of-the-2023-bucharest-three-seas-initiative-summit/
Oficjalna strona Szczytu Trójmorza: Wspólna Deklaracja VIII Szczytu Inicjatywy Trójmorza. https://3seas.eu/media/joint-declaration-of-the-eighth-summit-of-the-three-seas-initiative

Wesprzyj nas

Jeżeli przygotowane przez zespół Warsaw Institute treści są dla Państwa przydatne, prosimy o wsparcie naszej działalności. Darowizny od osób prywatnych są niezbędne dla kontynuacji naszej misji. Wspieram

Wszystkie teksty (bez zdjęć) publikowane przez Fundacje Warsaw Institute mogą być rozpowszechniane pod warunkiem podania ich źródła.

Udostępnij

Tweetnij

Udostępnij

TAGS: Inicjatywa Trójmorza, partnerstwo, rozszerzenie, UE,