ROLA I WPŁYW CHIŃSKIEJ REPUBLIKI LUDOWEJ NA KRAJE GRUPY WYSZEHRADZKIEJ.
Celem projektu jest monitorowanie działalności ChRL w odniesieniu do państw V4 – Polski, Czech, Węgier oraz Słowacji. Projekt powstał dzięki finansowaniu Międzynarodowego Funduszu Wyszehradzkiego
Data: 1 lipca 2021 Autor: Łukasz Kobierski
Odwilż w relacjach Warszawa-Pekin?
W 2021 roku możemy obserwować stopniową poprawę relacji na linii Warszawa-Pekin. Wskazuje na to kilka przesłanek, a szczególnie coraz częstsze rozmowy i spotkania wysokiego szczebla, w których trakcie wyrażano większą otwartość na współpracę i podtrzymanie aktualnie prowadzonych wspólnych inicjatyw. Nie oznacza to jednak zmiany aktualnego kursu w polityce zagranicznej Polski.
22 stycznia miała miejsce rozmowa telefoniczna szefa polskiego MSZ Zbigniewa Raua z ministrem spraw zagranicznych ChRL Wang Yi. Dyskusja poświęcona była planom aktywizacji współpracy dwu i wielostronnej w 2021 roku. Rau wskazał, że podstawą polsko-chińskiego partnerstwa strategicznego pozostaje pragmatyczna współpraca gospodarcza oraz wyraził nadzieję na liberalizację dostępu polskich produktów i usług do chińskiego rynku. Był to pierwszy, jeszcze nieśmiały, początek coraz częstszego, jak się miało później okazać, kontaktu na linii Warszawa-Pekin.
9 lutego odbył się kilkugodzinny wideo-szczyt przywódców państw formatu 17+1, czyli Chin z państwami Europy Środkowej i Wschodniej. Stronę chińską po raz pierwszy w historii inicjatywy reprezentował przewodniczący Chińskiej Republiki Ludowej (ChRL) Xi Jinping. Z polskiej strony uczestniczył prezydent Andrzej Duda, a więc osoba z najwyższego szczebla władzy państwowej (co nie było regułą). Pomimo że na liście umów opublikowanej przez chińskie MSZ, po szczycie, nie było żadnego porozumienia handlowego z Polską, to sam fakt uczestnictwa prezydenta, wskazuje na zainteresowanie Polski uczestnictwem w formacie z Chinami.
Blisko miesiąc później, bo 1 marca Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Andrzej Duda odbył rozmowę telefoniczną z Przewodniczącym ChRL Xi Jinpingiem. Andrzej Duda pogratulował chińskiemu przywódcy organizacji szczytu 17+1. Prezydent RP podkreślił, że jego osobisty udział w spotkaniu był potwierdzeniem woli utrzymana intensywnych relacji z ChRL. Rozmawiano o kwestiach gospodarczych oraz znaczeniu polskiej infrastruktury transportowej, szczególnie kolejowej, dla rozwoju handlu pomiędzy Europą i Chinami oraz o kwestii umowy inwestycyjnej UE – Chiny. Przewodniczący Xi zaprosił Prezydenta RP Andrzeja Dudę do złożenia wizyty państwowej w Chinach. Najciekawszy fragment i pogrubiony na stronie kancelarii prezydenta brzmiał ,,Na wniosek Premiera Mateusza Morawieckiego, Prezydent RP poruszył także kwestie współpracy polsko-chińskiej w zakresie walki z pandemią koronawirusa, w tym możliwości zakupu przez Polskę szczepionek wyprodukowanych w Chinach”. Była to jawne wskazanie, na zainteresowanie chińskimi szczepionkami przeciwko COVID-19.
Xi powiedział Andrzejowi Dudzie, że oba kraje powinny wzmocnić komunikację strategiczną „aby pogłębić pragmatyczną współpracę, aby wspólnie radzić sobie z każdym ryzykiem i wyzwaniem”. Zgodnie z oświadczeniem chińskiego MSZ Xi obiecał również podzielić się chińskim doświadczeniem w walce z pandemią oraz dostarczać szczepionki „na potrzeby Polski i w granicach możliwości Chin”.
9 marca minister Zbigniew Rau rozmawiał telefonicznie z ministrem spraw zagranicznych ChRL Wang Yi. Według informacji ze strony chińskiego MSZ, rozmowa była zainicjowana przez polską stronę. Ministrowie nawiązali do niedawnej rozmowy Prezydenta RP i Przewodniczącego ChRL oraz szczytu przywódców Europy Środkowo-Wschodniej i Chin – 17+1, który odbył się 9 lutego. Minister Rau z satysfakcją odnotował deklarację chińskiego partnera dotyczącą uczynienia z chińskich szczepionek światowego dobra publicznego oraz docenił współpracę z Pekinem w walce z pandemią.
Szef MSZ Chin powiedział, że należy rzetelnie planować i aktywnie rozszerzać wymianę i współpracę na różnych polach w epoce pandemicznej, tak aby relacje Chiny-Polska stały się impulsem do współpracy Chiny-Europa Środkowo-Wschodnia. Przypomniał, że Chiny rozpoczynają międzynarodową współpracę w zakresie szczepionek na potrzeby innych krajów, bez żadnych warunków politycznych i własnych interesów.
Wang Yi poinformował również stronę polską o stanowisku Chin w sprawach dotyczących Hongkongu i Sinciangu, podkreślając, że nieingerencja w sprawy wewnętrzne innych jest zapisana w Karcie Narodów Zjednoczonych.
24 marca Prezydent RP Andrzej Duda rozmawiał telefonicznie z Prezydentem Chińskiej Republiki Ludowej Xi Jinpingiem. Według informacji Kancelarii Prezydenta rozmowa trwała 45 minut. Andrzej Duda wyraził zainteresowanie chińską propozycją realizacji wideokonferencji z udziałem ekspertów medycznych z Polski, Chin oraz zainteresowanych państw. Wspomniano wówczas, że z Warszawy do Pekinu ma wylecieć samolot specjalny, który 26 marca miał wrócić z wyposażeniem medycznym przekazanym przez stronę chińską.
Xi Jinping wskazał, że Polska jest ważnym krajem Europy Środkowo-Wschodniej, istotnym członkiem Unii Europejskiej oraz wszechstronnym partnerem strategicznym Chin w Europie. Władze KPCh są także gotowe dostarczyć Polsce szczepionki przeciwko COVID-19 w ramach swoich możliwości zgodnie z zapotrzebowaniem kraju. Xi wspomniał ponadto o ogromnym potencjale współpracy gospodarczej i handlowej między obiema stronami, obiecując dążenie do zwiększenia importu wysokiej jakości produktów rolno-spożywczych z Polski poprzez stworzenie odpowiednich mechanizmów w ramach współpracy Chiny-Kraje Europy Środkowo-Wschodniej. Zgodnie z notatką chińskiego MSZ Andrzej Duda powiedział, że nie może się doczekać ponownej wizyty w Chinach, tym razem po pandemii. Prezydent, zgodnie z chińską notatką, powiedział „Jestem gotów utrzymywać bliską i przyjacielską współpracę (friendly exchange) z prezydentem Xi Jinpingiem, aby wspólnie podnieść stosunki polsko-chińskie na nowy poziom”. Tego typu sformułowanie nie znalazło się w polskiej nocie.
22 kwietnia Wang Yang, członek Stałego Komitetu Biura Politycznego Komitetu Centralnego KPCh i Przewodniczącym Komitetu Krajowego Chińskiej Ludowej Politycznej Konferencji Konsultatywnej (ChLPKK) spotkał się za pośrednictwem video rozmowy z Tomaszem Grodzkim, przewodniczącym polskiego Senatu. Do rozmowy doszło z inicjatywy strony chińskiej, jak podano na stronie polskiego Senatu. Obszerniejsza notatka z tego spotkania została przygotowana przez polską stronę. Podczas spotkania Wang Yang stwierdził, że można planować działania zmierzające do podniesienia poziomu strategicznego partnerstwa Polski i Chin.
Wesprzyj nas
Jeżeli przygotowane przez zespół Warsaw Institute treści są dla Państwa przydatne, prosimy o wsparcie naszej działalności. Darowizny od osób prywatnych są niezbędne dla kontynuacji naszej misji.
Przewodniczący Yang podkreślił znaczenie ponad siedemdziesięcioletniej historii stosunków dyplomatycznych Polski i ChRL, oceniając stan aktualnych relacji jako dobry. Zwrócił uwagę na współpracę podczas pandemii i potencjale dwustronnej współpracy gospodarczej wynikającą z danych. Jego zdaniem Polska i Chiny powinny kłaść nacisk na nowe obszary współpracy – medycynę, nowoczesne technologie, gospodarkę cyfrową oraz ochronę środowiska naturalnego. Jego zdaniem ,,w tych dziedzinach Polska jest w Europie priorytetowym partnerem dla Chin”.
Marszałek Tomasz Grodzki wyraził zaniepokojenie wysokim deficytem handlowym Polski z Chinami, który obecnie wynosi ponad 33 mld dolarów. Wskazał na potrzebę stworzenia dla polskich przedsiębiorców ułatwień w podróżowaniu dla osób zaszczepionych, co znacząco ułatwiłoby kontakty biznesowe, na co Yang wyraził otwartość. Podobnie jak Przewodniczący Yang, marszałek Grodzki wyraził wolę współpracy w kwestiach ochrony środowiska naturalnego. Podzielił się także niepokojem, strony polskiej w odniesieniu do sytuacji w chińskim regionie Sinciangu, Hongkongu oraz Tybecie (tego fragmentu zabrakło w mediach chińskich).
29 maja w Chinach w Guiyang (prow. Guizhou) odbyło się spotkanie ministra spraw zagranicznych Polski Zbigniewa Raua z ministrem Wang Yi. Równocześnie na rozmowy w Guiyang przyjechali szefowie dyplomacji Serbii, Węgier i Irlandii. Według zwięzłego komunikatu MSZ Polski omówiono m.in. agendę stosunków polsko-chińskich, przyszłość Inicjatywy „17 + 1”, perspektywy współpracy UE-Chiny. Ministrowie potwierdzili, że trzecie posiedzenie Międzyrządowego Komitetu Chiny-Polska odbędzie się w drugiej połowie 2021 roku. W komunikacie MSZ ChRL pojawiła się informacja o synergii między 14. planem pięcioletnim z niedawno ogłoszonym Polskim Ładem.
Chiny są pierwszym krajem azjatyckim, który odwiedził minister Rau po objęciu funkcji szefa MSZ RP. Wśród możliwych motywów zaproszenia polskiego ministra do Pekinu, należy wskazać m.in. konsultacje dotyczące ustawodawstwa w zakresie technologii 5G czy procesu byłego dyrektora ds. sprzedaży koncernu Huawei oskarżonego o szpiegostwo na rzecz Chin.
Warto też dodać, że w kwietniu 2021 roku ambasador Chin w Polsce Liu Guangyuan zakończył swoją pracę. W maju został mianowany na komisarza chińskiego MSZ w półautonomicznym regionie Hongkong. Tak ważne stanowisko, wskazuje na to, że sprawdził się w warunkach polskich i wykonywał dobrą pracę dla KPCh. Dotychczas brak nowego ambasadora Chin w Polsce.
Mimo że spotkania i rozmowy nie były przełomowe, to ich intensywność była bardzo wysoka, co wskazuje na to, że obie strony próbują aktywnie polepszyć współpracę. W chińskich notatkach ze spotkań przebija się zdecydowany większy optymizm, ale tego typu koloryzowanie spotkań i rozmów jest typowe dla dyplomacji KPCh.
Wskazanie na możliwy zakup szczepionek chińskich przez Polskę wydaje się, być zagrywką dyplomatyczną strony polskiej, gdyż rządowi w Polsce udało się nabyć szczepionki Zachodnich producentów, które są wystarczające dla zapotrzebowania krajowego. Sama wspomnienie przez Polskę o takiej możliwości, zbudowało lepszy wizerunek Pekinu w kwestii dyplomacji szczepionkowej, którą mogli użyć w swoim przekazie medialnym.
Chiny starają się również podtrzymać format 17+1. Litwa ogłosiła już opuszczenie inicjatywy a inne państwa regionu, wciąż szukają namacalnych powodów, do pozostania w grupie. Format 17+1 jak dotąd dość zgodnie oceniany jest jako inicjatywa, która nie spełniła nadziei i oczekiwań państw regionu. Stąd też wzmożona aktywność chińskiej dyplomacji. Polska dała jednak jasny sygnał, że chce pozostać w inicjatywie.
Przejawem zbliżenia w stosunkach między Pekinem i Warszawą jest pogorszenia relacji polsko-amerykańskich w okresie prezydentury Joe Bidena. Strona polska, może sygnalizować USA, że mogą i będą szukać współpracy także wśród przeciwników Stanów Zjednoczonych. Ze względu na centralną rolę USA w architekturze bezpieczeństwa Europy, zbliżenie może mieć głównie, jeśli nie wyłącznie, charakter ekonomiczny. Według danych chińskiego urzędu celnego, w 2020 r. wymiana handlowa Polski i Chin po raz pierwszy przekroczyła 30 mld dol., przy dynamice wzrostu 12 proc. rok do roku.
Powyższej opisana odwilż nie oznacza jednak zmiany kursu w polskiej polityce zagranicznej. Wciąż jest ona proamerykańska. Polska już wcześniej odrzuciła możliwość większego zaangażowania Chin w budowę Centralnego Portu Komunikacyjnego (CPK) oraz podjęła pierwsze kroki na rzecz ograniczenia dostępu Huawei do rozbudowy infrastruktury 5G. Chiny nie mianowały również nowego ambasadora na placówkę w Polsce. Z niepokojem w Warszawie patrzy się też na pogłębioną współpracę strategiczną Pekin-Moskwa.
Powyższy artykuł jest częścią projektu „Rola i wpływ Chińskiej Republiki Ludowej na kraje Grupy Wyszehradzkiej” finansowanego przez Międzynarodowy Fundusz Wyszehradzki.
Wszystkie teksty (bez zdjęć) publikowane przez Fundacje Warsaw Institute mogą być rozpowszechniane pod warunkiem podania ich źródła.
Powiązane wpisy
Fundacja Warsaw Institute
