Zdjęcie: Noémi Bruzák/MTI

Rola Węgier w regionie

Budapeszt wskazuje szczególne zainteresowanie promowanym przez Inicjatywę Trójmorza modelem współpracy, który zakłada przede wszystkim wzmocnienie gospodarcze państw regionu. Inicjatywa Trójmorza zakłada bowiem budowę silniejszych powiązań z sąsiednimi krajami, na czym Węgrom bardzo zależy.

Jak wynika z Raportu Postępu Projektów 2022, członkowie Inicjatywy dotychczas wyróżnili 91 projektów priorytetowych Inicjatywy Trójmorza o łącznej szacunkowej wartości 168,4 mld euro. Niektóre z nich mogą powstać na Węgrzech lub w Chorwacji, czego przykładem jest budowa nowego mostu na Cisie w mieście Záhony.

Węgry położone są w samym centrum Europy, przez co mogą stać się ważnym hubem infrastrukturalnym. Kraj może również przyciągnąć nowe inwestycje za sprawą przyjaznych, trwających od ponad tysiąca lat, stosunków dwustronnych z Polską. Dzięki temu Węgry mogą wzmocnić swoją pozycję gospodarczą i polityczną w regionie Europy Środkowo-Wschodniej.

Korzyści i wątpliwości

Za sprawą położenia w centrum Europy Środkowej Węgry mają wszelkie predyspozycje, by stać się kluczowym węzłem tranzytowym i infrastrukturalnym. Nowe połączenia drogowe przyniosą szereg wymiernych korzyści zarówno Węgrom, jak i pozostałym krajom Trójmorza.

Warto dodać, że dla władz w Budapeszcie Inicjatywa Trójmorza jawi się jako format współpracy gospodarczej, nie zaś platforma polityczna czy organizacja lobbingowa względem UE lub krajów niezrzeszonych we wspólnocie. Priorytetem węgierskich władz wciąż pozostaje dialog z krajami Grupy Wyszehradzkiej: Czechami, Polską i Słowacją. Nie stanowi to bynajmniej problemu, gdyż współpraca ta może mieć charakter komplementarny wobec projektów realizowanych w ramach Inicjatywy Trójmorza. Te z kolei leżą w interesie Węgier, głównie w kontekście obecnych wyzwań energetycznych.

Kraj pełen możliwości

Węgry odgrywają wiodącą rolę w Inicjatywie Trójmorza, aczkolwiek to od władz w Budapeszcie zależy wizja państwa w regionie.

Ważnym projektem infrastrukturalnym jest Via Carpatia, trasa relacji „północ-południe” łącząca Kłajpedę na Litwie z Salonikami w Grecji oraz rumuńskim portem w Konstancy na Morzu Czarnym. Cała trasa ma być gotowa do końca 2026 r. Węgry jako pierwsze zbudowały wszystkie elementy korytarza drogowego wraz z ukończeniem odcinka drogi M30 w 2021 r. Zgodnie z założeniami, skroplony gaz ziemny (LNG) będzie dostarczany do trzech portów położonych na różnych morzach. Trasą Via Carpatia można dostarczać ten surowiec do pozostałych krajów Europy, co korzystnie wpłynie na dywersyfikację dostaw gazu oraz zmieni geografię zależności od rosyjskich dostaw węglowodorów.

Warto zauważyć, że kraje Trójmorza mogą liczyć na dodatkowe wsparcie finansowe – swoją pomoc swego czasu obiecała administracja ówczesnego prezydenta USA Donalda Trumpa. Via Carpatia bezsprzecznie pobudzi handel oraz logistykę w regionie.

Współpraca państw Trójmorza w obszarze transportu i wojskowości jest równie ważna: trzy porty morskie zyskałyby połączenie z lotniskami, zaś wojska zyskałyby zdolność szybkiej mobilizacji na wschodniej flance NATO. Mobilność kontyngentów i sprzętu na wschodzie Europy jest niezwykle istotna, gdyż region ten uchodzi za krytyczny pod względem obronności.

Węgry z kolei nie rezygnują z rosyjskich dostaw energii. W 2021 r. władze w Budapeszcie podpisały z Rosją umowę gazową, na mocy której Gazprom zobowiązał się dostarczać 4,5 mld metrów sześciennych gazu ziemnego rocznie. Rosyjski gaz płynie na Węgry gazociągiem TurkStream oraz innymi magistralami na południu Europy – z pominięciem Ukrainy.

W przypadku gdyby wspomniana Via Carpatia spełniła wszystkie swoje założenia, Budapeszt stanąłby przed wyborem, czy warto dostosować swoją politykę do planów Inicjatywy i czy faktycznie zależy mu na korzyściach wynikających z członkostwa w Trójmorzu. Druga opcja wiązałaby się ze stopniowym odłączeniem się od Rosji. W związku z tym Węgry musiałyby dostosować realizowaną politykę zagraniczną do celów Inicjatywy, a to z kolei oznaczałoby, że współpraca pomiędzy krajami Trójmorza wykroczyłaby poza ramy gospodarcze.

Źródła:

Szigethy Ambrus Nikoletta: Három Tenger kezdeményezés – Milyen eredményeket ért el eddig az egyezmény? Oeconomus Gazdaságkutató Alapítvány. 15 lutego 2023 r. https://www.oeconomus.hu/oecoglobus/harom-tenger-kezdemenyezes-milyen-eredmenyeket-ert-el-eddig-az-egyezmeny/

Karóczkai Balázs: Kelet-Európa így előzhetné meg kanyarban Nyugat-Európát. Indeks 3 grudnia 2023 r. https://index.hu/kulfold/2023/12/03/lengyelorszag-magyarorszag-harom-tenger-kezdemenyezes-3si-geopolitika-biztonsagpolitika-gazdasag-kozep-europa/

Strona Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP. https://www.gov.pl/web/diplomacy/three-seas-initiative

Oficjalna strona Ministerstwa Spraw Zagranicznych Republiki Greckiej: Współpraca międzyregionalna. https://www.mfa.gr/en/foreign-policy/greece-in-the-eu/interregional-cooperation.html?strona=2

Valerie Kornis: Hungary’s Perspective on the Three-Seas-Initiative. https://www.freiheit.org/central-europe-and-baltic-states/hungarys-perspective-three-seas-initiative.

RFE/RL ‚s Hungarian Service: Hungary Signs New Long-Term Gas Supply Agreement With Russia. 2021. https://www.rferl.org/a/hungary-russia-gazprom-gas/31479747.html