UKRAINE MONITOR
Data: 20 kwietnia 2018
Gdzie jest strategia ukraińskiej polityki zagranicznej?
Ukazał się Roczny Raport Rady Polityki Zagranicznej „Ukraiński Pryzmat”(ukr. Рада зовнішньої політики „Українська призма”), założonej w 2015 roku pozarządowej organizacji zajmującej się analizą polityki zagranicznej Ukrainy. „Ukraiński Pryzmat” tworzy kilkudziesięciu niezależnych analityków pracujących w ośrodkach akademickich Kijowa (ukr. Київ), Odessy (ukr. Одеса), Charkowa (ukr. Харків), Czernihowa (ukr. Чернігів) i Czerniowiec (ukr. Чернівці).
Realizacja polityki zagranicznej Ukrainy w 2017 roku otrzymała od ekspertów „Ukraińskiego Pryzmatu” ocenę B- (szkolna czwórka z minusem). Głównie za działalność na arenie międzynarodowej prezydenta, rządu i parlamentu oraz instytucji odpowiedzialnych za planowanie i realizację polityki zagranicznej. Tradycyjnie niski, zdaniem ekspertów, pozostał poziom strategicznej analizy i strategicznego planowania właściwie na wszystkich kierunkach ukraińskiej aktywności, i stąd – tak niska ocena, tylko B-.
W 2017 roku polityka zagraniczna Ukrainy koncentrowała się na trzech priorytetach wyznaczonych w latach 2015-2016:
• po pierwsze, ochrona terytorialnej integralności Ukrainy;
• po drugie, europejska integracja Ukrainy i przynależność do euroatlantyckiego obszaru cywilizacyjnego;
• po trzecie, budowanie międzynarodowej koalicji przeciwko rosyjskiej agresji.
Integracja europejska w analizowanym roku miała określone zadania, które wymagały stałego wsparcia politycznego. Na pierwszym miejscu była implementacja układu o stowarzyszeniu i wprowadzenie ruchu bezwizowego dla obywateli Ukrainy, by łatwiej mogli podróżować do państw członkowskich Unii Europejskiej (UE). Wdrożenie układu stowarzyszeniowego nadal wymaga zastosowania nowych form strategicznej, długoterminowej współpracy Ukrainy z UE.
Zgodnie z koncepcją prezydenta Ukrainy Petra Poroszenki (ukr. Петро Порошенко), przyszłe członkostwo Ukrainy w NATO powinno być zaakceptowane przez obywateli Ukrainy w referendum. Obecnie polityka zagraniczna Ukrainy w strefie euroatlantyckiej jest nie tylko prezydenckim priorytetem, zaś wprowadzenie cywilnej kontroli nad armią i standardów NATO – zadaniem codziennie realizowanym. Większość aktorów politycznych tworzących politykę zagraniczną w 2017 roku, podobnie jak w latach ubiegłych, definiowała USA jako kluczowego partnera i sojusznika Ukrainy w sferze politycznej, bezpieczeństwa, gospodarczej i energetycznej. Intensyfikacja współpracy z Japonią i Kanadą, strategiczne stosunki z Turcją i Azerbejdżanem również zostały podkreślone, zwłaszcza w działaniach administracji prezydenta. Prezydent wyraził także zainteresowanie poprawą stosunków dwustronnych z krajami Bliskiego Wschodu i Ameryki Łacińskiej.
Rząd przyjął średniookresowy plan działań w zakresie polityki zagranicznej do roku 2020. Plan zakłada potrzebę zbliżenia ustawodawstwa krajowego do norm UE i funkcjonowania pogłębionej i kompleksowej strefy wolnego handlu między Ukrainą i UE, przybliżenie Sił Zbrojnych do standardów państw członkowskich NATO, zwiększenie handlu międzynarodowego i atrakcyjności inwestycyjnej. Na poziomie parlamentarnym możliwe było przyjęcie szeregu uzgodnionych dokumentów politycznych dotyczących spraw międzynarodowych i stosunków dwustronnych.
Zdaniem ekspertów „Ukraińskiego Pryzmatu”, najważniejszymi dla prezydenta, rządu i parlamentu obszarami realizacji priorytetów polityki zagranicznej w 2017 roku były: relacje z państwami członkowskimi NATO, USA, Kanadą, UE i jej członkami, Turcją, a także organizacjami międzynarodowymi, miedzy innymi, ONZ i Radą Europy, szczególnie w kwestiach związanych z obroną praw człowieka.
Najbardziej efektywna była współpraca Ukrainy z USA: od analityków otrzymała najwyższą w analizie ocenę – A-. Na tym odcinku ukraińska dyplomacja była najaktywniejsza: „Aby zapobiec przesunięciu znaczenia „kwestii ukraińskiej”, po wyborach prezydenckich, na agendzie nowej administracji amerykańskiej, strona ukraińska zintensyfikowała współpracę instytucjonalną i działalność na kierunku amerykańskim. Wysiłki ukraińskiej dyplomacji miały na celu przede wszystkim przedłużenie sankcji wobec Federacji Rosyjskiej, zachowanie gwarancji bezpieczeństwa i uzyskanie śmiercionośnej broni. Głównym tematem spotkań na wysokim szczeblu było poparcie suwerenności i integralności terytorialnej Ukrainy”.
Jak na tym tle prezentuje się ocena relacji Ukraina-Rosja? Rosjanie są dwa piętra niżej. Stosunki polityczne oceniono na C+, gospodarcze – na C-: „W roku 2017 nie nastąpiły zasadnicze zmiany w ukraińsko-rosyjskich stosunkach politycznych. Hybrydowy agresja Rosji na Ukrainie stała się jednym z wymiarów polityki rosyjskiej. Nie znajdując wpływowej siły politycznej w ukraińskiej polityce, która byłaby w stanie pełnić funkcję politycznego partnera, władze rosyjskie próbują realizować strategię delegitymizacji ukraińskich władz. Dwustronne stosunki międzypaństwowe pozostają na krytycznie niskim poziomie bez żadnych perspektyw na zmianę, przynajmniej w perspektywie średnioterminowej”.
Stosunki gospodarcze (C-): „W bardzo niepewnych relacjach ekonomicznych działania Ukrainy ograniczają się głównie do reagowania na stosowane przez Rosję dyskryminacyjne posunięcia finansowe i gospodarcze. Pomimo dalszej konfrontacji, polityki dyskryminacji i jej negatywnych konsekwencji, Rosja pozostaje największym partnerem handlowym i nadal odgrywa ważną rolę w gospodarce ukraińskiej”.
A gdzie jest Polska? Wysoko, ma B-; ale Litwa jest wyżej – B+, podobnie jak Kanada: „Relacje między Polską a Ukrainą w 2017 cechowała zdecydowana dychotomia: zwiększenie obszarów i wielkości współpracy na wszystkich poziomach (współpraca w zakresie bezpieczeństwa, wsparcie na forach międzynarodowych, energia, pomoc reformatorska i pomoc humanitarna), ogromna liczba kontaktów w różnych formatach i jednocześnie dalsze nasilenie konfliktu w kontekście polityki historycznej”.
Polityczny sojusznik Polski, Węgry, są znacznie niżej – na C-, podobnie jak Rosja (C-): „Stosunki z Węgrami w 2017 roku pokazały, że nieuwaga Ukrainy we współpracy z Węgrami może doprowadzić do poważnego kryzysu w dwustronnych stosunkach. Węgry kontynuowały politykę wobec Ukrainy, koncentrując swoją uwagę głównie na obronie interesów mniejszości węgierskiej w regionie Zakarpacia. Z kolei urzędnicy ukraińscy nie docenili niebezpieczeństw tej sytuacji i zbyt późno reagowali, co doprowadziło do kryzysu. Głównym osiągnięciem w stosunkach ukraińsko-węgierskich było przestrzeganie przez Węgry oficjalnego stanowiska w sprawie zachowania sankcji wobec Federacji Rosyjskiej, a także promowanie wprowadzenia reżimu bezwizowego między Ukrainą a UE”.
Autorzy Raportu postulują wprowadzenie do myślenia o polityce zagranicznej strategicznego komponentu. Ich zdaniem Ukrainie brakuje strategii w tym zakresie. Być może, ale tutaj eksperci stawiają kropkę i nie dają dobrych rad. Pewnie trudno o dobre rady w dzisiejszym świecie.
Bardzo ważną cechą Raportu jest prezentacja w jednym miejscu całej palety relacji zagranicznych Ukrainy – pamiętamy niedawne przecież czasy, gdy dominujące były relacje z Ukrainy z Rosją. Wszystko wskazuje na to, że lata 2015-2017 to czas renesansu ukraińskiej dyplomacji i ukraińskiej polityki zagranicznej. Warto w tym kontekście poświęcić czas na studiowanie tego dokumentu. Można go znaleźć pod adresem: http://prismua.org/ukrainian-prism-foreign-policy-2017/. Stamtąd też pochodzą wszystkie cytaty.
Wszystkie teksty (bez zdjęć) publikowane przez Fundacje Warsaw Institute mogą być rozpowszechniane pod warunkiem podania ich źródła.
Powiązane wpisy
Fundacja Warsaw Institute
