WYDARZENIA
Fundusz Obrony Narodowej a regionalne zróżnicowanie materialnego zaangażowania mieszkańców Polski
25 maja 2021 roku miał miejsce wykład Pana Doktora Jana Wiśniewskiego dla fundacji the Warsaw Institute zatytułowany „Fundusz Obrony Narodowej a regionalne zróżnicowanie materialnego zaangażowania mieszkańców Polski”.
Wydarzenie te było realizowane w ramach programu Młoda Niepodległa – 100-lecie odzyskania niepodległości przez Polskę, dofinansowane ze środków Programu Wieloletniego NIEPODLEGŁA na lata 2017-2022 w ramach Programu Dotacyjnego „Niepodległa”.
Pan doktor Jan Wiśniewski jest Koordynatorem Regionalnego Ośrodka Debaty Międzynarodowej w Toruniu, wykładowcą w Wyższej Szkole Kultury Społecznej i Medialnej w Toruniu. Pracownikiem naukowym Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Specjalizuje się w historii I wojny światowej, wojny domowej w Rosji oraz współczesnych konfliktach zbrojnych na obszarze byłego ZSRR. Stypendystą m.in. PAU – Fundacji Lanckorońskich, Narodowego Centrum Badań i Rozwoju oraz Ministerstwa Edukacji i Nauki. Autor trzech monografii i edycji źródłowych oraz ponad sześćdziesięciu artykułów naukowych w czasopismach krajowych i zagranicznych.
Wykład składał się z 3 części tematycznych. Pierwsza dotyczyła genezy Funduszu Obrony Narodowej (FON) – okresu przedwojennego. W drugiej omówiono losy FON w trakcie II Wojny Światowej. Ostatnia z kolei poświęcona była powojennym realiom i zawłaszczeniu FON przez reżim komunistyczny w Polsce. Prelegent w trakcie wykładu podkreślał, że duża część społeczeństwa Polskiego przed wojną zaangażowała się we wsparcie FON, cowynikało głównie z obaw Polaków przed rodzącym się zagrożeniem ze strony powstających hitlerowskich Niemiec i stalinowskiego Związku Radzieckiego. Doktor Wiśniewski zaznaczył jednocześnie, że potrzeby polskiej armii nie mogły być zaspokojone jedynie przy pomocy funduszy z budżetu Ministerstwa Spraw Wojskowych (w okresie II Rzeczpospolitej tak nazywał się odpowiednik dzisiejszego Ministerstwa Obrony Narodowej). Polska, chociaż posiadała jedną z liczniejszych armii w Europie, liczącą ok. miliona żołnierzy, miała duże braki w uzbrojeniu. W trakcie rozmowy przypomniano, że z pomocą FON zostały sfinansowane ważne inwestycje zbrojeniowe w przedwojennej Polsce, jak budowa O.R.P. „Orzeł”. Gość zaznaczył ponadto, że datki dla FON przekazywane były z różnych środowisk. Duże wsparcie dla funduszu pochodziło od mniejszości narodowych w Polsce, w szczególności Białorusinów i Ukraińców. Fundusz został również wsparty przez Polonię w tym głównie amerykańską i rumuńską.
Wesprzyj nas
Jeżeli przygotowane przez zespół Warsaw Institute treści są dla Państwa przydatne, prosimy o wsparcie naszej działalności. Darowizny od osób prywatnych są niezbędne dla kontynuacji naszej misji.
W 1999 roku, środki zebrane w ramach FON zostały przetransportowane przez Rumunię do Francji, w trakcie tej eskapady fundusz został podzielony na część „złotą” i srebrną”. Część srebrna trafiła z Rumunii przez port w Marsylii do Francji, gdzie pozostała do końca wojny. Część złota z funduszu trafiła natomiast do Londynu. Do Sudanu trafiło 210 kg złota, gdzie było przechowywane aż do 1944 roku, w którym to finalnie zostało przetransportowane do londyńskiego hotelu Rubens, gdzie mieściła się kwatera dowództwa Polskich Sił Zbrojnych.
W trzeciej części wykładu prelegent, przedstawiając powojenne losy FON, zaznaczając, że trudno jest jednoznacznie oszacować jaka część funduszu została przejęta przez władze PRL. Przekazania, władzom PRL, złotej części funduszu dokonał Gen. Stanisław Tatar. Pan Doktor uważa, że to postępowanie miało na celu „wkupienie się w łaski” nowego systemu. Jednakże Gen. Tatar po uprzednim odznaczeniu przez Bolesława Bieruta Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski został aresztowany w 1951 oskarżony o działalność szpiegowską, po czym został skazany na karę dożywotniego pozbawienia wolności. W trakcie wykładu przypomniano również losy srebrnego funduszy, który trafił z Francji do Polski na mocy porozumienia I Sekretarza Komunistycznej Partii Polski Edwarda Gierka z Premierem Francji Valérym Giscard d’Estaing.
Pan Doktor podsumował wykład konstatacją, że fundusz, który powstał dzięki wieloletniej ofiarności narodu polskiego, stał się ofiarą rabunku polityków okresu PRL.
Zachęcamy do zapoznania się z pełną rozmową i obserwowania naszej dalszej działalności!
Wszystkie teksty (bez zdjęć) publikowane przez Fundacje Warsaw Institute mogą być rozpowszechniane pod warunkiem podania ich źródła.
Powiązane wpisy
Fundacja Warsaw Institute
