MENA MONITOR
Data: 3 lipca 2020 Autor: Maciej Śmigiel
Egipsko-etiopski konflikt o tamę. Ryzyko kolejnej wojny?
Kolejnym impasem zakończyły się negocjacje na linii Egipt-Sudan-Etiopia na temat etiopskiego projektu budowy Tamy Wielkiego Odrodzenia (Grand Ethiopian Renaissance Dam, GERD) na Nilu. Egipski minister ds. zasobów wodnych i irygacji Muhammad Abd al-Ati zarzucił Addis Abebie brak dobrej woli w kontekście wypracowanie porozumienia, które byłoby prawnie wiążące. Spór o budowę hydroelektrowni toczy się już od dawna i żadna ze stron nie wydaje się być skłonna do ustępstw. Może to w przyszłości przerodzić się w kolejny pełnowymiarowy konflikt w regionie, jako że zarówno Egipt, jak i Etiopia nie wykluczają użycia siły militarnej w celu ochrony swoich interesów.
Tama Wielkiego Odrodzenia to etiopski projekt zapoczątkowany w 2011 roku, mający na celu budowę elektrowni wodnej na etiopskim odcinku Błękitnego Nilu, będącego drugim głównym źródłem Nilu właściwego (obok Białego Nilu, z którym łączy się w stolicy Sudanu Chartumie). Po zrealizowaniu ma generować ponad 6,000 megawatów, czyniąc ją największą tego typu jednostką w Afryce, a Etiopię jednym z ważniejszych producentów energii na kontynencie. Warta niemal 5 miliardów dolarów inwestycja jest już niemal gotowa i na czerwiec br. zaplanowane było rozpoczęcie zapełniania jej zbiorników. Project od samego początku budzi jednak zastrzeżenia Sudanu oraz Egiptu, leżących niżej biegu rzeki i zaniepokojonych potencjalnymi konsekwencjami dla środowiska. Zwłaszcza Egipt, borykający się z problemem przeludnienia i czerpiący ponad 85% swoich zasobów wodnych właśnie z Nilu, postrzega projekt jako potencjalne zagrożenie dla własnej egzystencji i zgłasza najwięcej uwag. Kair obawia się, że funkcjonowanie tamy, a szczególnie jej zbyt szybkie zapełnienie, może znacząco zredukować przepływ wody w dół strumienia, wywołując susze oraz obniżając efektywność egipskiej tamy w Aswanie. Z tego powodu od dawna stara się wypracować porozumienie z władzami a Addis Abebie, które uwzględniałoby egipskie obawy i wyznaczało wiążące prawnie ramy dla funkcjonowania GERD. Do tej pory takiego porozumienia jednak nie udało się osiągnąć, a dotychczasowe negocjacje od niemal dekady kończą się kolejnymi impasami.
Strona etiopska utrzymuje, że obawy Egiptu są bezpodstawne i Tama Odrodzenia nie wpłynie negatywnie na środowisko i poziom wód niżej biegu rzeki. Dodatkowo zarzuci Kairowi, że „nie szanuje on wewnętrznych spraw narodu etiopskiego, jego prawa do zarządzania swoimi zasobami i rozwijania się”. Etiopii nie zależy na dojściu do porozumienia w tej kwestii i jednostronnie podejmuje większości decyzji dotyczących tamy, w tym tą o rozpoczęciu napełniania zbiorników jeszcze w czerwcu. Addis Abeba jest zdeterminowana, aby projekt zaczął jak najszybciej w pełni funkcjonować, ponieważ przyniósłby etiopskiej gospodarce ogromne korzyści, czyniąc z kraju jednego z głównych eksporterów energii w regionie i dając szanse na rozwój tego wciąż jednego z najbiedniejszych państwa świata. Trudno więc oczekiwać, aby stanowisko rządu Abiy Ahmeda Alego, laureata Pokojowej Nagrody Nobla z 2019 roku, zmieniło się w tej kwestii. Egipt natomiast utrzymuje, że w pełni szanuje etiopskie prawo do rozwoju, jednak działanie GERD może mieć katastrofalne skutki dla egipskiej gospodarki wodnej. Błękitny Nil, mający swoje źródła w etiopskich górach, w porze deszczowej odpowiada za ok. 80% ogólnych zasobów wodnych Nilu właściwego, od którego ponad 100 milionowy Egipt jest w pełni zależny.
Wesprzyj nas
Jeżeli przygotowane przez zespół Warsaw Institute treści są dla Państwa przydatne, prosimy o wsparcie naszej działalności. Darowizny od osób prywatnych są niezbędne dla kontynuacji naszej misji.
Obie strony mają więc swoje racje, którym trudno odmówić uzasadnienia – dla Etiopii tama stanowi ogromną szansę rozwoju, Egipt natomiast postrzega ją jako potencjalne zagrożenie dla własnej egzystencji. Negocjacje w tej kwestii toczą się od niemal dekady, jednak w samym Egipcie pojawiały się też zarzuty, że Addis Abeba wykorzystała chaos polityczny powstały w kraju w wyniku wydarzeń tzw. Arabskiej Wiosny w 2011 roku, uniemożliwiający Kairowi podjęcie zdecydowanych kroków na wczesnym etapie realizacji projektu. Kolejne rozmowy miały miejsce od początku czerwca br. z udziałem Sudanu i trwały prawie trzy tygodnie, zanim również zakończyły się impasem, gdzie Etiopia oznajmiła, że nie zmieni swoich zamiarów rozpoczęcia napełniania zbiorników w najbliższym czasie. Minister Spraw Zagranicznych Egiptu Sameh Szukri wystosował z tej okazji nawet w piątek 19 czerwca list do Rady Bezpieczeństwa ONZ z prośbą o interwencję w tej kwestii. Sudan, choć mniej zdeterminowany od swojego północnego sąsiada, również nawołuje do powrotu do rozmów i wypracowania wspólnego porozumienia, przestrzegając przed dalszą eskalacją sporu. Zarówno bowiem Egipt, jak i Etiopia nie wykluczają użycia siły militarnej w celu ochrony swoich strategicznych interesów związanych z realizacją projektu Tamy Wielkiego Odrodzenia, co przerodzić się może w regularny, pełnowymiarowy konflikt, dodatkowo destabilizujący region Rogu Afryki i Bliskiego Wschodu. Cała ta sytuacja akcentuje również fakt, jak ważną kwestią w tej części świata pozostaje dostęp do mocno ograniczonych źródeł wody. Można oczekiwać, że podobnych sporów na ten temat będzie coraz więcej w przyszłości.
All texts published by the Warsaw Institute Foundation may be disseminated on the condition that their origin is credited. Images may not be used without permission.
Powiązane wpisy
Fundacja Warsaw Institute
