Data: 24 lipca 2023 Autor: Katja-Elisabeth Herrmann
Narzędzia walki z dezinformacją w krajach Europy Środkowo-Wschodniej
Zjawisko dezinformacji od pewnego czasu niepokoi ekspertów i polityków w krajach Europy Środkowej i Wschodniej.
Stanowi także poważne zagrożenie dla społeczeństw krajów Grupy Wyszehradzkiej, które, ze względu na uwarunkowania historyczne, są szczególnie narażone na manipulację.[1] Dezinformacji dodatkowo sprzyja polaryzacja społeczeństwa.[2]
Zmanipulowane i fałszywe informacje stanowią wyzwanie dla dzisiejszych demokracji pomimo rozwoju narzędzi do weryfikowania ich źródeł. Praca weryfikatora jest tym trudniejsza, że na świecie powstaje coraz więcej farm trolli, które świadczą usługi zorganizowanej dezinformacji na zlecenie. Warto więc zadać sobie pytanie, w jaki sposób organizacje fact-checkingowe mogą zwrócić uwagę opinii publicznej na zagrożenia rosnące w obliczu dezinformacji.
Dotychczasowe narzędzia walki z dezinformacją nie nadążają bowiem za postępem technologicznym. Przykładem jest sztuczna inteligencja, której zasoby coraz częściej wykorzystuje się do generowania fałszywych treści.
Dzięki podzbiorom sztucznej inteligencji takim jak proces uczenia maszynowego lub analiz w czasie rzeczywistym możliwe jest także wykrywanie fake newsów w czasie rzeczywistym. Niemniej jednak, narzędzia te są jedynie elementem walki z dezinformacją i nie zwalczają jej przyczyn. Za pomocą uczenia maszynowego można śledzić przykłady manipulacji w internecie, natomiast to przeważnie weryfikator analizuje je możliwe źródła. Istota problemu leży bowiem w czynniku rzeczywistym, nie zaś cyfrowym.
W ostatnim czasie kampanie dezinformacyjne nasiliły się na całym świecie, ostatnio w kontekście rosyjskiej napaści na Ukrainę, wyborów prezydenckich w Stanach, procesów sądowych Donalda Trumpa, czy tegorocznego szczytu NATO w Wilnie. Internetowe narracje internetowe mogą wówczas znacząco wpływać na rzeczywistość.
Walka z fałszywymi informacjami wymaga nie tylko wspomnianych narzędzi, ale także właściwej strategii. Przykładowo, Komisja Europejska zaproponowała pierwsze unijne ramy legislacyjne dotyczące sztucznej inteligencji. Unijni urzędnicy chcą bowiem, aby firmy technologiczne ostrzegały użytkowników przed treściami generowanymi przez sztuczną inteligencję.[3] Również prywatne aplikacje takie jak TruePic zajmują się oceną autentyczności zdjęć poprzez analizę ich metadanych. Zviad Adzinbaia, założyciel organizacji fact-checkingowej Digital Diplomacy Task Force, twierdzi, że aby skutecznie przeciwdziałać fałszywym informacjom, należy najpierw zidentyfikować ich pochodzenie.[4]
Skuteczna strategia informacyjna powinna polegać na szerzeniu faktów, a nie na bezpośredniej konfrontacji ze zmanipulowanym materiałem. Przykładowo, firma Microsoft umożliwia internautom narzędzia walki z dezinformacją. Szczególnie skuteczne w odpieraniu działań manipulacyjnych są dziś kraje nadbałtyckie, w których społeczność rosyjskojęzyczna stanowi od 4 do 25 proc. populacji regionu.[5] Władze Litwy są dziś prymusami walki z dezinformacją, m.in. podejmując zakrojone na szeroką skalę działania i proponując nowoczesne rozwiązania problemu.[6] Dezinformacja coraz częściej wykracza poza granic państw, wobec czego potrzeba ścisłej i skoordynowanej współpracy na szczeblu międzynarodowym.
Warto zwrócić uwagę na doświadczenia Gruzji, w której od dziesięcioleci mnożą się przykłady antyzachodniej retoryki podważającej zaufanie do Unii Europejskiej i NATO. Należy poznać cele dezinformacji, by móc jej efektywnie przeciwdziałać. Zdaniem Stratcoms oraz innych organizacji fact-checkingowych, prężnie rozwija się „rynek dezinformacji”, przez co w sieci pojawia się coraz więcej podmiotów zaangażowanych w szerzenie szkodliwych społecznie treści.
Motorem zmiany prowadzącej do budowania świadomych społeczności jest umiejętność krytycznego myślenia. Za sprawą edukacji w zakresie rozpoznawania technik manipulacyjnych i weryfikowania źródeł obywatele mogą podejmować racjonalne decyzje co do informacji, po które sięgają w sieci. Wszak wszyscy jesteśmy użytkownikami technologii i konsumentami informacji. Ten rodzaj konsumpcji może jednak stać się pożywką dla błędów poznawczych. Warto więc promować systemy edukacji medialnej, tak by obywatele od najmłodszych lat mieli świadomość treści, jakie mogą znaleźć online.
Społeczeństwo obywatelskie i agencje rządowe odgrywają kluczową rolę w zwalczaniu dezinformacji. Postępująca polaryzacja społeczeństwa może jednak sprzyjać szerzeniu się fake newsów. Należy tym samym wskazać przyczyny dezinformacji oraz wdrożyć zaawansowane narzędzia walki z manipulacją, by móc skutecznie przeciwdziałać podobnym treściom. Dzięki wspólnym działaniom kraje regionu mają szansę odnieść większy sukces w starciu z dezinformacją.
[1] Miroslava Pisklová, Juraj Sýkora, “Disinformation and the V4” Slovak Foreign Policy Association (sierpień 2020), s. 1.
[2] Peter Kreko. “The drivers of disinformation in Central and Eastern Europe and their utilization during the pandemic” GlobalSec (2020).
[3] Kelvin Chan. “Is it real or made by AI? Europe wants a label for that as it fights disinformation” Associate Press (5 czerwca 2023 r.).
[4] Zviad Adzinbaia – założyciel Digital Diplomacy Task Force, wystąpienie podczas panelu internetowego Warsaw Institute „Disarming Disinformation in Central and Eastern Europe” (13 lipca 2023 r.).
[5] Miroslava Pisklová, Juraj Sýkora, “Disinformation and the V4” Slovak Foreign Policy Association (sierpień 2020), s. 1.
[6] Coakley Amanda, Ellery Roberts Biddle, “Lithuania goes after bots following spikes in pro-Russian propaganda” Coda Media, Inc. 18 lipca 2023 r.
Bibliografia:
1. Coakley Amanda, Ellery Roberts Biddle, “Lithuania goes after bots following spikes in pro-Russian propaganda” Coda Media, Inc. 18 lipca 2023 r.
https://www.codastory.com/authoritarian-tech/lithuania-russian-propaganda-online/
2. Pisklová Miroslava, Juraj Sýkora, “Disinformation and the V4” Slovak Foreign Policy Association (sierpień 2020).
https://www.sfpa.sk/wp-content/uploads/2021/08/Disinformation-and-the-V4.pdf
3. Pollet Mathieu, “Lithuanian MEP funded disinformation portal: report” Politico (3 lipca 2023 r.).https://www.politico.eu/article/investigation-finds-lithuanian-lawmaker-funded-disinformation-portal/
4. Kreko, Peter. „The drivers of disinformation in Central and Eastern European and their utilization during the pandemic” GlobalSec (2020). https://www.globsec.org/sites/default/files/2020-06/Drivers-of-disinformation-in-Central-and-Eastern-Europe.pdf
5. Chan, Kelvin. “Is it real or made by AI? Europe wants a label for that as it fights disinformation”Associate Press (5 czerwca 2023). https://apnews.com/article/artificial-intelligence-disinformation-europe-58a61973645ee0c36dddd1cbea81a42e
6. Klepper, David. “Microsoft’s media literacy program aims to empower internet users and combat online misinformation” Associate Press (13 czerwca 2023 r.). https://apnews.com/article/microsoft-misinformation-twitter-facebook-youtube-media-literacy-1e086a5f9fc258ddb7391557b9f73401
Projekt jest współfinansowany przez rządy Czech, Węgier, Polski i Słowacji w ramach Grantów Wyszehradzkich Międzynarodowego Funduszu Wyszehradzkiego. Misją funduszu jest promowanie idei zrównoważonej współpracy regionalnej w Europie Środkowej.
Wesprzyj nas
Jeżeli przygotowane przez zespół Warsaw Institute treści są dla Państwa przydatne, prosimy o wsparcie naszej działalności. Darowizny od osób prywatnych są niezbędne dla kontynuacji naszej misji.
Wszystkie teksty (bez zdjęć) publikowane przez Fundacje Warsaw Institute mogą być rozpowszechniane pod warunkiem podania ich źródła.
Powiązane wpisy
Fundacja Warsaw Institute
