Bałkański kocioł

Dyskutowana korekta granic pomiędzy Republiką Serbii a Republiką Kosowa może ponownie doprowadzić do erupcji uśpionego jak dotąd etnicznego konfliktu na półwyspie. Kosowo od czasu jednostronnego ogłoszenia deklaracji niepodległości 10 lat temu bardzo intensywnie próbuje stać się pełnoprawnym członkiem społeczności międzynarodowej.

W Mitrovicy kult przywódcy serbskich czetników wciąż żywy. Archiwum własne autora.

Jest takie miejsce w Kosowie, które i dla Serbów i Albańczyków jest jak Jasna Góra i Gniezno dla Polaków. Kosowe Pole to mityczna kolebka serbskiej państwowości. Problem polega na tym, że w całości znajduje się w Kosowie. W połowie czerwca 1389 roku doszło tam do wielkiej bitwy wojsk osmańskich i serbskich wspieranych przez słowiańskich sojuszników. Niewykluczone, że wśród serbskich sojuszników znaleźli się także polscy rycerze, bo niektóre przekazy historyczne na to wskazują. Byłoby to więc pierwsze w dziejach starcie sił polskich z wojskami tureckimi. Bitwa, która pochłonęła znaczne straty po obu stronach, włącznie ze śmiercią obu władców – tureckiego i serbskiego – zakończyła się tureckim zwycięstwem, choć niektóre przekazy historyczne podają, że walka nie była rozstrzygnięta. Bitwa na Kosowym Polu ma ogromne znaczenie dla stworzenia serbskiego mitu narodowego. Dowodzący siłami serbskimi książę Łazarz (z serb. Lazar) z miejsca ogłoszony został świętym męczennikiem, a rycerz Miloš Obilić bohaterem narodowym. Według legendy (bo nie ma historycznych dowodów na to, że postać taka rzeczywiście istniała) podczas bitwy ów rycerz udawał nawróconego na islam i w ten sposób został dopuszczony przez oblicze sułtana Murada I by zgodnie ze zwyczajem ucałować jego stopy. Wówczas zatrutym sztyletem dźgnął monarchę pozbawiając go życia, po czym swoje stracił także niemalże natychmiast. Miloš Obilić stał się przedmiotem nieformalnego kultu religijnego, który dotarł do greckiej góry Athos, gdzie znajduje się autonomiczna Republika Góry Athos, jedno z najistotniejszych miejsc kultu dla wyznawców prawosławia. Do rozkwitu legendy Miloša Obilića przyczynili się – jeden z czarnogórskich władców ustanawiając najwyższe, wojskowe odznaczenie oraz miejscowy biskup, który opiewał tą postać w swoich kazaniach. Co ciekawe, istnieje albańska wersja legendy o tym rycerzu, według której Miloš Obilić był… Albańczykiem. Klęska na Kosowym Polu na 500 lat zapewniła osmańską dominację na Bałkanach. Ważną dla Serbów bitwę upamiętnia pomnik w kształcie średniowiecznej wieży wybudowany w latach 50. XX wieku zwany Gazimestan. Z kolei widoczne z wieży mauzoleum kryje podobno szczątki poległego podczas pamiętnej bitwy muzułmańskiego władcy Murada I. W 1987 roku na Kosowym Polu, znany jedynie lokalnie lider serbskich komunistów Slobodan Milošević wygłosił prawdopodobnie najważniejsze polityczne przemówienie w swojej karierze, które uczyniło z niego obrońców Serbów skarżących się republikańskiemu prezydentowi na dyskryminację ze strony Albańczyków. Próbujących dostać się na spotkanie z przedstawicielem władzy zaatakowała policja. Wówczas Milošević obiecał miejscowym Serbom: „Niko ne sme da vas bije” („Nikt więcej nie będzie was bił” – tłum aut.). Na Gazimestan przyleciał śmigłowcem, co miało na swój sposób nawiązywać do mitycznej legendy o wniebowzięciu księcia Lazara. Gazimestan, czyli Kosowe Pole – łączy i jednocześnie dzieli – zarówno Serbów, jak i Albańczyków.

Albańczycy czy Kosowarzy?

Kosowarzy jak i Albańczycy odwołują się w swoich korzeniach etnicznych do dziedzictwa jednego z plemion iliryjskich – Daranów. Hipoteza o iliryjskim pochodzeniu albańskiej etnogenezy i wywodząca się z niej wspólnota językowa to fundament albańskiej tożsamości narodowej. Podkreślenia wymaga jednak fakt, iż współczesna kosowska tożsamość narodowa ma odzwierciedlenie w najnowszej historii politycznej. Chodzi o postulat uzyskania najpierw republikańskiego statusu w ramach Federacyjnej Socjalistycznej Republiki Jugosławii, a następnie niepodległości. Jednym z mitów narodowych Kosowa jest etos zbrojnej walki o niepodległość oddziałów Wyzwoleńczej Armii Kosowa (UÇK). Elementem tego mitu jest hołd oddawany poległym bojownikom UÇK, który przejawia się między innymi ogromną dbałością o wygląd i stan cmentarzy wojennych. Wiele obiektów użyteczności publicznej z kolei nosi imię jednego z komendantów UÇK Adema Jeshariego. Jest to między innymi stadion sportowy w Mitrowicy (serbska nazwa miasta to Kosowska Mitrowica – przyp. aut.) oraz główny port lotniczy w stolicy kraju Prisztinie.

Najliczniejszą mniejszość narodową w Republice Kosowa stanowią Serbowie, którzy zamieszkują kilka enklaw (gminy na północy Kosowa – przyp. aut.) i wyznają prawosławie. Inne grupy mniejszościowe to Bośniacy, Turcy, Gorańcy, Aszkali (zalbanizowani Romowie) i bałkańscy Egipcjanie (pochodzą od Romów i swoje korzenie wywodzą ze starożytnego Egiptu) oraz Romowie.

Kosowo to obszar zróżnicowany religijnie oraz etniczne. Dziewięćdziesiąt dwa procent ludności Kosowa to etniczni Albańczycy (Kosowarzy – przyp. aut.), a dominującą religią jest islam. Pomimo wspólnoty etnicznej Albańczycy w Kosowie różnią się od Albańczyków mieszkających w Albanii przede wszystkim wyznawaną religią. Kosowarzy bowiem to w dominującej większości sunici, podczas Albańczycy wyznają bektaszyzm, ale jest też duży odsetek osób niewierzących.

Razem i osobno

Stosunki serbsko-albańskie wpływają na historię Kosowa od czasów masowej albańskiej migracji rozpoczętej w XV wieku i trwającej dwa stulecia. Chodzi przede wszystkim o tak zwaną wielką wędrówkę Serbów z 1690 roku, która oznaczała emigrację około dwustu tysięcy osób. Miejsce uciekających przed turecką ekspansją prawosławnych Serbów, zajmowali przyjmujący islam Albańczycy, który dzięki tej konwersji zyskiwali lepszą pozycję społeczną i gospodarczą ze względu na niższe podatki. Kosowo, ale bez Metochii, ostatecznie znalazło się w granicach Królestwa Serbii dopiero po pierwszej wojnie bałkańskiej w 1912 roku. Kosowo ma także niebagatelne znaczenie dla serbskiego życia religijnego z uwagi na lokalizację zabytkowych monastyrów w Peć, Prizrenie oraz Graćanicy. Ten ostatni monastyr to bałkański ewenement. Islamscy Romowie podobnie jak prawosławni Serbowie pielgrzymują do tego monastyru. Podkreślenie wymaga również fakt, iż jeden z odłamów islamu – bektaszyzm – uznaje niektóre święta chrześcijańskie i kult świętych. Ta konfesja dominuje w Albanii oraz w Turcji.

Dominacja serbskich posiadaczy ziemskich dała o sobie znać w okresie istnienia najpierw Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców (SHS od 1 grudnia 1918 r.), a od 1929 roku Królestwa Jugosławii. W Kosowie i Metochii nasilenie działań eksterminacyjnych wobec Romów, Żydów oraz wypędzenia Serbów nastąpiły ze strony miejscowych Albańczyków w czasie okupacji niemieckiej, która rozpoczęła się w 1943 roku tuż po okupacji włoskiej. W programie politycznym powstałej wówczas Ligii Prizreńskiej pojawiło się hasło Wielkiej Albanii, czyli zjednoczenia wszystkich ziem albańskich.

Permanentnie skonfliktowani?

Historycy wyróżniają trzy fazy serbsko-albańskiego konfliktu etnicznego w Kosowie. Pierwsza z nich, trwająca w latach 1944–1945, miała związek ze skutkami funkcjonowania tego obszaru najpierw pod okupacją włoską, a potem niemiecką. Druga faza to wydarzenia z 1968 roku, kiedy to mieszkający w Kosowie Albańczycy zaczęli domagać się uznania ich za kolejny naród państwowy w Jugosławii. Kontrola polityczna oraz serbska dominacja w życiu kulturalnym i gospodarczym doprowadziła w 1968 roku do nasilenia wystąpień albańskich. Pod ich naciskiem ówczesny przywódca socjalistycznej Jugosławii Josip Broz-Tito zwiększył uprawnienia lokalnej władzy w Autonomicznym Okręgu Kosowo-Metochia. Z nazwy usunięto także wówczas kontrowersyjny ostatni człon, który budził opory albańskiej większości (Metochia – z greckiego domena zakonna), a także zezwolono na używanie albańskich symboli narodowych. W 1969 roku utworzono również Uniwersytet w Prisztinie, który stał się ośrodkiem umacniania kultury i języka albańskiego. Jednym z efektów tego było żądanie zrównania statusu związkowego Kosowa z pozostałymi republikami jugosłowiańskimi. Idea taka pojawiała się od zakończenia II wojny światowej i wejścia Kosowa w skład Socjalistycznej Federacyjnej Republiki Jugosławii, nastąpiła dopiero jednak w 1974 roku, kiedy to w nowej konstytucji ustanowiono dla Kosowa lokalny rząd i parlament. Działania te oznaczały de facto zwierzchność organów serbskich.

Trzeci okres albańskiej rebelii w Kosowie datuje swój początek na rok 1981. Procesy dezintegracji Jugosławii ponownie doprowadziły do prób osiągnięcia serbskiej dominacji politycznej, której celem było dalsze utrzymywanie federacyjnego charakteru państwu. W 1989 roku ograniczono autonomię Kosowa, a nowa serbska konstytucja w rok później zniosła ją całkowicie.

Samodzielne Kosowo

Prezentując kształtowanie się suwerenności państwowej w Kosowie z perspektywy historycznej należałoby wskazać przede wszystkim na schyłek dekady lat osiemdziesiątych i początek procesów rozpadu socjalistycznej federacji jugosłowiańskiej związanych ze wzrostem nastrojów nacjonalistycznych, dotąd tłumionych między innymi siłą autorytetu marszałka Tito, który zmarł na początku maja 1980 roku. Siedem lat później w Serbii zaczęła dominować retoryka nacjonalistyczna, a na politycznego lidera wyrasta przewodniczący Związku Komunistów Serbii Slobodan Milošević, mimo że formalnie nie pełnił funkcji prezydenta republiki związkowej.

Kult UCK to jeden z kosowskich mitów narodowych. Archiwum własne autora.

We wrześniu 1990 roku kosowscy parlamentarzyści przyjęli w miejscowości Kaçanik nową konstytucję Kosowa. Rok później w referendum przeprowadzonym w Kosowie w dniach od 26 do 30 września, 87% głosujących opowiedziało się za niepodległością Kosowa. Głosowanie zbojkotowali miejscowi Serbowie oraz Czarnogórcy, a władze w Belgradzie uznały plebiscyt za nielegalny. Na podstawie wyników głosowania parlament Kosowa uchwalił deklarację niepodległości w składzie Jugosławii. 24 maja 1992 roku w wyborach parlamentarnych największe poparcie uzyskała Demokratyczna Liga Kosowa, a jej przywódca Ibrahim Rugova został prezydentem. Tym samym w Kosowie rozpoczął się okres istnienia paralelnych struktur władzy – oficjalnych Republiki Serbii oraz podziemnych niezależnego państwa Kosowarów, ponieważ strona serbska nie uznała wyników wyborów. Prowadzona przez prezydenta Rugovę polityka nieagresji w rozwiązaniu kosowskiego konfliktu politycznego i etnicznego nie przynosiła wymiernych rezultatów. Efektem rozczarowania koncepcją Rugovy było powstanie w 1994 roku organizacji pod nazwą Wyzwoleńcza Armia Kosowa, która stała na stanowisku walki o niepodległość. Dwa lata później UÇK rozpoczyna walkę partyzancką w odpowiedzi na serbskie represje i akcje milicji. Poparcie dla politycznej idei walki bez przemocy, którą lansował i promował Ibrahim Rugova, zaczęło gwałtownie maleć po podpisaniu porozumienia w Dayton w 1995 roku. Zakończyło ono wojnę w Bośni i Hercegowinie. W dokumencie tym [porozumieniu w Dayton] społeczność międzynarodowa uznała Kosowo za wewnętrzną sprawę Serbii. Serbska propozycja ograniczonej autonomii dla Kosowa z 1997 roku zyskała poparcie Rugovy, ale nie Wyzwoleńczej Armii Kosowa.

Wskutek zaangażowania się społeczności międzynarodowej w rozwiązanie serbsko-kosowskiego konfliktu zbrojnego i na mocy rezolucji Rady Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych nr 1244 z 1999 roku, istniejące ośrodki władzy nieoficjalnego państwa kosowskiego podporządkowały się misji ONZ w Kosowie (UNMIK – United Nations Interim Mission in Kosovo), która przejęła nadzór nad Kosowem. Misja dysponowała sprawowała władzą ustawodawczą, sądowniczą i wykonawczą. Istniejąca dwuwładza – UNMIK z jednej, a państwo podziemne z drugiej strony – zakończyła się utworzeniem Tymczasowych Połączonych Struktur Administracyjnych (z jęz. ang. JIAS – przyp. aut.).

Tymczasowe Połączone Struktury Administracyjne opierały się na czterech poziomach zarządzania: ogólnego kierownictwa ze strony Specjalnego Przedstawiciela Sekretarza Generalnego, Tymczasowej Rady Administracyjnej składającej się z czterech urzędników UNMIK oraz czterech przedstawicieli społeczności kosowskiej, trzydziestosześcioosobowej Tymczasowej Rady Kosowa odzwierciedlającej strukturę etniczną Kosowa oraz departamentów administracyjnych pełniących rolę ministerstw. W 2001 roku opracowano „podstawę konstytucyjną”, która umożliwiła utworzenie instytucji o charakterze państwowym – Tymczasowe Organy Władzy Autonomicznej (skrót z jęz. ang. PISG – przyp. aut.). Dokument ustanawiał rozdział kompetencyjny pomiędzy UNMIK, a PISG oraz tworzył „samorządną jednostkę geopolityczną pod czasową kontrolą międzynarodową”. Zapewniono udział przedstawicieli mniejszości narodowych w PISG poprzez gwarancję dwudziestu miejsc w parlamencie oraz trzech stanowisk ministerialnych. Tymczasowe Organy Władzy Autonomicznej, które wybierano na trzyletnią kadencję, tworzyły: Zgromadzenie Kosowa pełniące funkcję parlamentu, ale z obligatoryjnością zatwierdzenia aktów prawnych przez Specjalnego Przedstawiciela Sekretarza Generalnego ONZ. Zgromadzenie uczestniczyło w procedurze powoływania rządu poprzez udzielania wotum zaufania. Z kolei prezydent pełnił funkcje wyłącznie reprezentacyjne.

Brak postępów w serbsko-kosowskich negocjacjach dotyczących statusu prowincji doprowadził do sytuacji, w której Kosowarzy jednostronnie rozpoczęli realizację rozwiązań ustrojowych opracowanych przez specjalnego wysłannika Sekretarza Generalnego ONZ do spraw procesu określenia przyszłego statusu Kosowa. Plan Martiego Ahtisaariego przewidywał zakończenie działalności UNMIK i stopniowe przekazywanie kompetencji organom Kosowa pod nadzorem Międzynarodowego Przedstawiciela Cywilnego pełniącego również funkcję specjalnego przedstawiciela Unii Europejskiej.

Uchwalona przez aklamację ósmego kwietnia 2008 roku konstytucja Republiki Kosowa weszła w życie 15 czerwca. Liczy 142 artykuły.

Wśród cech charakterystycznych kosowskiej konstytucji wymienić należy przede wszystkim jej republikański charakter. W zakresie systemu rządów konstytucja wprowadza w Kosowie system parlamentarno-gabinetowy ze stosunkowo silną pozycją premiera, który samodzielnie dokonuje zmian w gabinecie bez zgody prezydenta. Rząd z kolei powoływany jest przez Zgromadzenie Republiki Kosowa, przed którym składa ślubowanie i odpowiada politycznie. Prezydent natomiast pełni funkcje reprezentacyjne, a jego mandat ma charakter pośredni, gdyż elekcji prezydenta dokonuje Zgromadzenie Republiki Kosowa. Władzę sądowniczą sprawują sądy powszechne, a kontrolę konstytucyjności zapewnia Sąd Konstytucyjny. Wśród zasad ustrojowych wymienić należy także: świecki charakter państwa, równość wobec prawa (w tym także równość płci i pozytywną dyskryminację mniejszości narodowych), suwerenność (suwerenem jest lud, ale bez wskazywania na konkretny naród państwowy, za to mowa jest o wieloetnicznym społeczeństwie). W konstytucji zakazano przyłączenia się do innego państwa i zmiany granic bez zgody społeczności serbskiej.

Kwestionowana suwerenność

Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości w Hadze w swojej opinii doradczej nie kwestionuje samej legalności jednostronnej deklaracji niepodległości Kosowa. Oznacza to, że Parlament Kosowa prawomocnie uchwalił deklarację suwerenności, ale wątpliwości dotyczą samej istoty niepodległości wywodzonej przez stronę kosowską z zasady samostanowienia narodów w prawie międzynarodowym. Dotyczy ona jednak obszarów postkolonialnych, a nie secesji z naruszeniem integralności terytorialnej. Niewątpliwie jednak zaangażowanie organizacji międzynarodowych w proces uzyskiwania suwerenności państwowej przez Kosowo, może być istotną przeszkodą na drodze do ostatecznego międzynarodowego uznania niepodległości republiki w świetle prawa międzynarodowego. W takim przypadku mamy bowiem do czynienia ze stworzeniem państwa – podmiotu pierwotnego – przez organizację międzynarodową – podmiot wtórny prawa międzynarodowego.

Serbskie symbole narodowe dominują w podzielonej Mitrovicy. Archiwum własne autora.

Kilka lat temu symbolem podzielonej Mitrovicy był zatarasowany most na rzece Ibar. Archiwum własne autora.

Kosowo uznawane jest przez Belgrad za część terytorium Republiki Serbii. Wyraża się to między innymi w podziale administracyjnym, w którym oprócz pięciu regionów funkcjonuje też Autonomiczny Okręg Kosowo i Metochia. Podział niższego szczebla wyróżnia pięć powiatów: kosowski, peczeński, prizreński oraz Kosowska Mitrowica i Kosowskie Pomoravije.

Na podstawie porozumienia kosowsko-serbskiego o uregulowaniu zasad sprawowania władzy i normalizacji stosunków z 19 kwietnia 2013 roku, serbskie gminy tworzą Związek Gmin Serbskich. Funkcjonują także paralenne struktury administracyjne z tymi, które działają w pozostałych trzydziestu czterech gminach Kosowa. Tamtejszy samorząd lokalny ma kompetencje odnośnie lokalnego budżetu, opieki zdrowotnej, edukacji oraz zagospodarowania przestrzennego. Równoległe struktury, w myśl podpisanego porozumienia, dotyczą także organizacji kosowskiej policji, gdzie odwzorowana zostanie struktura etniczna czterech gmin zamieszkałych przez większość serbską włącznie z regionalnym komendantem policji. W odniesieniu do sądownictwa, w Sądzie Apelacyjnym w Prisztinie działać ma izba, której zadaniem będzie rozpatrywanie spraw dotyczących serbskich enklaw przez sędziów z tej mniejszości narodowej. Z uwagi na serbską rację stanu, która sprowadza się do starań o członkostwo w Unii Europejskiej, pod auspicjami tej międzynarodowej organizacji rządowej obie strony zawarły porozumienie dotyczące wzajemnych relacji. Porozumienie ramowe podpisane w 2013 roku uszczegółowione zostało pod koniec sierpnia 2015 roku pięcioma dodatkowymi porozumieniami. Obejmują one przede wszystkim funkcjonowanie zinstytucjonalizowanej reprezentacji gmin serbskich z północny Kosowa oraz między innymi sprawy z zakresu zaopatrzenia w energię elektryczną, ruchu drogowego przez most na rzece Ibar w Kosowskiej Mitrowicy oraz własnego prefiksu telefonicznego dla Republiki Kosowa.

W stronę przyszłości

Głównym problemem natury geopolitycznej, z jakim Republika Kosowa boryka się od momentu jednostronnego ogłoszenia suwerenności, jest kwestia uznania przez społeczność międzynarodową tego aktu prawnego. Jak dotąd decyzje w tej materii podjęło ponad sto państw świata, czyli de facto połowa członków Organizacji Narodów Zjednoczonych. Jednak członkostwa Kosowa w niej nie należy jednak w nadchodzącej perspektywie czasowej uznać za realne, głównie z uwagi na sprzeciw stałych członków Rady Bezpieczeństwa – Federacji Rosyjskiej oraz Chińskiej Republiki Ludowej kwestionujących suwerenność Republiki Kosowa. Republika Kosowa nie należy także ani Rady Europy, ani Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE). Kosowo jest natomiast członkiem Międzynarodowego Funduszu Walutowego i Banku Światowego. Od grudnia 2015 roku Republika Kosowa oficjalnie przyjęta została do Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego, co oznacza prawo udziału własnej reprezentacji w Igrzyskach Olimpijskich.

Głównymi problemami ekonomicznymi, przed którym stoją kosowskie władze, są: fatalna sytuacja gospodarcza, niekorzystna struktura miejscowej gospodarki, wysoki poziom bezrobocia oraz znaczny udział międzynarodowej pomocy finansowej. Rozwiązania wymaga także kwestia szerzącej się korupcji, w tym także politycznej oraz zorganizowanej przestępczości. Gospodarczo Kosowo jeden z najbiedniejszych obszarów Europy rozciągający się na obszarze blisko jedenastu tysięcy kilometrów kwadratowych. Republikę zamieszkuje ponad milion osiemset tysięcy osób. Trzydzieści procent żyje na progu ubóstwa, a bezrobocie dotyka co trzeciego mieszkańca w wieku produkcyjnym. Bez stałego zajęcia zarobkowego pozostaje blisko dwie trzecie osób pomiędzy 15 a 24 rokiem życia. Produkt Krajowy Brutto w przeliczeniu na jednego mieszkańca wynosi trzy i pół tysiąca dolarów. W gospodarce dominuje górnictwo, rolnictwo, leśnictwo i hodowla bydła, a wśród surowców naturalnych węgiel brunatny, cynk, ołów i nikiel.

Najważniejszy problem polityczny to kwestia przeszłości części czołowych przedstawicieli kosowskiej klasy politycznej, którzy wywodzą się bezpośrednio z szeregów Wyzwoleńczej Armii Kosowa. Rodzi to szczególnego rodzaju kontrowersje wynikające z działalności tej formacji oskarżanej o zorganizowaną przestępczość, w tym handel narkotykami i bronią oraz organami do przeszczepu w latach 1998–2000.

Bez rzetelnego wyjaśnienia i bezstronnego osądzenia przestępstw obu stron konfliktu, nie jest możliwe pojednanie i budowana wspólnego państwa. Konsensus takowy może także stanowić istotny element na drodze do pełnego uznania niepodległości Republiki Kosowa przez społeczność międzynarodową. Kosowski wymiar sprawiedliwości w odniesieniu do najpoważniejszych przestępstw kryminalnych do czerwca 2018 roku realizowany był przez EULEX – policyjną misję Unii Europejskiej w Kosowie, współodpowiedzialną również za bezpieczeństwo oraz za ochronę granic północnego Kosowa wraz z serbskimi służbami granicznymi.

Dyskutowana przez prezydentów Serbii Aleksandra Vucića i Kosowa Hashima Thaçi wymiana terytoriów w celu uregulowania problemów granicznych – wymiana północnego Kosowa z centrum w Kosowskiej Mitrovicy w zamian za Dolinę Preszewa na południu Serbii – budzi emocje społeczności międzynarodowej, w tym szefowej unijnej dyplomacji Federici Mogherini. Co ciekawe, kontrowersje te są większe niż w zainteresowanych wymianą państwach. Obecnie Mitrovica nazywa przez Serbów Kosowską Mitrovicą jest symbolem podzielonego kraju. W tym zamieszkałym po połowie przez obie nacje mieście ogniskuje się konflikt etniczny, którego emanacją był do niedawna zatarasowany most na dzielącej obie społeczności rzece Ibar.

Wszystkie teksty (bez zdjęć) publikowane przez Fundacje Warsaw Institute mogą być rozpowszechniane pod warunkiem podania ich źródła.

Udostępnij

Tweetnij

Udostępnij

TAGS: migration crisis, NATO, Belarus, Russia