Data: 2 sierpnia 2021

Sztuczna inteligencja na polu walki

Systemy decyzyjne wspomagane przez sztuczną inteligencję oraz jej wsparcie dla konwencjonalnych rozwiązań używanych przez wojsko przestaje powoli zaskakiwać. Natomiast zadziwia, a raczej zmusza do refleksji możliwość jej wykorzystania bez nadzoru człowieka. Kiedy w 1997 roku w Nowym Jorku komputer Deep Blue wygrał w szachy z Arcymistrzem Garrym Kasparovem, większość ekspertów przyjęła to wydarzenie jako znak, że sztuczna inteligencja dogania ludzką.

ŹRÓDŁO: FLICKR

„Wall Defender” (Obrońca Murów) to gra komputerowa, którą mogą pamiętać tylko starsi czytelnicy bądź zagorzali fani gier retro. Powstała w 1983 produkcja, przeznaczona na platformę Atari 2600, umożliwiała graczowi wcielenie się w dowódcę obrony fortecy. 8-bitowy procesor, 128 bajtów pamięci RAM i ograniczenia techniczne związane z wyświetlaniem grafiki pozostawiały wiele miejsca dla wyobraźni gracza. Dzisiejsze komputery, wyposażone w nieporównywanie potężniejsze procesory i układy graficzne potrafią zdecydowanie więcej. Obrońca Murów z 2021 nie wyświetla na ekranie koślawych zlepków pikseli symulujących wroga, pozostawiając walkę z wirtualnym przeciwnikiem graczowi. Obrońca Murów z 2021 walczy z realnym przeciwnikiem w czasie rzeczywistym.

Operacja „Guardian of the Walls” (Obrońca Murów) rozpoczęła się po tym jak zamieszki w Jerozolimie doprowadziły do wystrzelania ze Strefy Gazy rakiet w kierunku izraelskich miast. Pierwszy ostrzał 38 pociskami nastąpił 23 i 24 kwietnia. Natomiast pomiędzy 10 i 18 maja ponad 3440 rakiet zostało wystrzelonych w kierunku miast Sderot, Ashkelon, Ashdod i Jerozolimy. System obronny „Iron Dome” (Żelazna Kopuła) przechwycił ponad 90% rakiet, które zmierzały w kierunku zasiedlonych obszarów. Żelazna Kopuła została zaprojektowana do wykrywania i niszczenia rakiet oraz pocisków artyleryjskich 155 mm. Jest skuteczna przeciw pociskom wystrzeliwanym nawet z odległości 43 mil. Wykorzystując algorytmy sztucznej inteligencji, system analizuje czy wykryta seria rakiet i pocisków krótkiego zasięgu zagraża ludności lub infrastrukturze krytycznej państwa. Jeśli system SI zidentyfikuje takie zagrożenie, automatycznie wysyła komendę wystrzelenia pocisku przechwytującego, który neutralizuje zagrożenie na dużej wysokości lub na niezasiedlonym, bezpiecznym obszarze. System działa też od 2021 roku na terytorium USA, armia niedawno aktywowała dwie baterie obronne Iron Dome w Texaskim Fort Bliss. Pod koniec roku mają zostać użyte podczas ćwiczeń wojskowych i uzyskać pełną operacyjność w 2023 roku.

Operacja „Guardian of the Walls” nie polegała wyłącznie na użyciu istniejącego systemu obronnego, Izraelska armia w trakcie konfliktu użyła wielu nowatorskich rozwiązań, przez co wielu ekspertów podkreśla, że przerodził się on w pierwszą na świecie wojnę kierowaną przez sztuczną inteligencję. Izrael przy użyciu SI zaplanował ataki na Gazę. Ogromne ilości danych zebranych z otwartych źródeł (OSINT), informacji geograficznych (GEOINT) i rozpoznania osobowego (HUMINT) zostały przeanalizowane pod kątem tak zwanych ataków precyzyjnych. Opierając się na obrazach satelitarnych, informacji z czujników, radarów, dronów UAV i innych źródłach Izraelska armia była w stanie uzyskać dokładne trójwymiarowe obrazy ze Strefy Gazy i zidentyfikować lokalizacje wyrzutni rakiet zainstalowanych przez Hamas. Sztuczna inteligencja zidentyfikowała też rodzaje broni, którymi dysponował przeciwnik i w oparciu o pozyskane dane określała na bieżąco najbezpieczniejsze trasy dla wojsk lądowych przemieszczających się w pobliżu linii frontu. „Po raz pierwszy sztuczna inteligencja była kluczowym elementem i mnożnikiem siły w walce z wrogiem. To pierwsza tego typu kampania dla IDF. Wdrożyliśmy nowe metody działania i wykorzystaliśmy osiągnięcia technologiczne, które były mnożnikiem siły dla całego IDF”, powiedział oficer wywiadu IDF (Israel Defence Forces) w komentarzu do raportu Jerusalem Post.

Ten sam raport podkreśla znaczenie pracy żołnierzy z Jednostki 8200, którzy są autorami algorytmów i kodu zaawansowanych programów o nazwach „Alchemist” (Alchemik), „Gospel” (Ewangelia) i „Depth of Wisdom” (Głębia Mądrości), które zostały opracowane i wykorzystane podczas walk. „Ewangelia” pomogła jednostce wywiadu wojskowego IDF ulepszyć zalecenia wywiadowcze i zidentyfikować główne cele, które następnie zostały przekazane siłom powietrznym w celu podjęcia ataków. Izraelskie wojsko twierdzi, że wykorzystanie sztucznej inteligencji pomogło skrócić długość walk oraz zwiększyć skuteczność i szybkość wykrywania celów ataku dzięki technologii super-cognition (rozpoznawanie przy użyciu SI): „Izraelowi udało się osiągnąć więcej w 50 godzinach walki niż w 50 dniach wojny w 2014 roku”.

Konflikt Izraelsko-Palestyński z 2021, faktycznie można nazwać pierwszą wojną kierowaną przez sztuczną inteligencję, warto jednak zauważyć, że SI od dawna gości na polu walki. Drony bezzałogowe, systemy prowadzenia ognia, roje maszyn bojowych, środki rozpoznania, wymiany i agregacje danych, te i wiele innych elementów skutecznie wykorzystywane są nie tylko na poligonach, ale także podczas rzeczywistych starć. Przykładem mogą być konflikty w Syrii czy na Ukrainie.

Systemy decyzyjne wspomagane przez sztuczną inteligencję oraz jej wsparcie dla konwencjonalnych rozwiązań, używanych przez wojsko przestaje powoli zaskakiwać. Zadziwia, a raczej zastrasza natomiast możliwość jej wykorzystania bez nadzoru człowieka. Kiedy w 1997 roku w Nowym Jorku komputer Deep Blue wygrał w szachy z Arcymistrzem Garrym Kasparovem, większość ekspertów przyjęła to wydarzenie jako znak, że sztuczna inteligencja dogania ludzką. Późniejsze analizy naukowe umniejszały znaczenie tego wydarzenia, starając się udowodnić, że Kasparow przegrał, ponieważ „nietypowo źle” rozgrywał partię, podważano też wartość intelektualną szachów jako gry, argumentując, że przebieg partii komputer może zaplanować przy użyciu algorytmów brute-force (sprawdzając każde możliwe rozwiązanie). W 2020 roku inne starcie pokazało, że człowiek przestaje być dla dobrze wytrenowanej sztucznej inteligencji jakimkolwiek przeciwnikiem.
W pojedynku za sterami F-16 zmierzyli się pilot sił powietrznych USA, absolwent kursu instruktorskiego F-16 w Szkole Uzbrojenia Sił Powietrznych z ponad 2000 godzinami spędzonymi za sterami F-16 oraz SI (zaimplementowana przez firmę Heron Systems). 5 osobnych scenariuszy walki, 5 porażek ludzkiego pilota.
Wszystko wskazuje na to, że sztuczna inteligencja będzie odgrywać coraz większą rolę podczas konfliktów zbrojnych. Nie ma ku temu żadnych wątpliwości. Dlatego niezwykle istotnym elementem są ograniczenia, jakimi decydenci muszą obarczać systemy SI. Ich rosnąca autonomia wymagają drożenia odpowiednich środków ostrożności a przede wszystkim rozwagi od projektantów i operatorów tego typu systemów.

Autor: Wiktor Sędkowski

Wiktor Sędkowski ukończył teleinformatykę na Politechnice Wrocławskiej, specjalizując się w dziedzinie bezpieczeństwa cybernetycznego. Jest ekspertem od zagrożeń cyfrowych. Posiadacz certyfikatu CISSP, OSCP i MCTS, pracował jako inżynier i solution architect dla wiodących firm informatycznych.

Wesprzyj nas

Jeżeli przygotowane przez zespół Warsaw Institute treści są dla Państwa przydatne, prosimy o wsparcie naszej działalności. Darowizny od osób prywatnych są niezbędne dla kontynuacji naszej misji.

Wspieram

All texts published by the Warsaw Institute Foundation may be disseminated on the condition that their origin is credited. Images may not be used without permission.

Powiązane wpisy
Top