OPINIE
Data: 12 października 2022 Autor: Dawid Krupa
Stefan „Grot” Rowecki. Życiorys zdradzonego generała
Stefan Rowecki ps. „Grot” urodził się 25 grudnia 1895 roku w Piotrkowie Trybunalskim. Ukończył tamtejsze gimnazjum i założył jedną z pierwszych w Polsce organizację skautową, po czym rozpoczął studia w warszawskiej Szkole Mechaniczno-Technicznej H. Wawelberga i S. Rotwanda na Wydziale Elektrycznym. W 1913 roku został przyjęty do Polskich Drużyn Strzeleckich, w których przyjął pseudonim „Radecki” oraz osiągnął w nich stopień podoficera i stanął na czele zastępu w warszawskiej kompanii PDS.
Podporucznik Stefan Rowecki
Po wybuchu pierwszej wojny światowej wstąpił do Legionów Polskich do 1 i 5 pułku piechoty. Walczył dzielnie, odnosząc w bitwach rany i osiągnął stopień podporucznika. W trakcie kryzysu przysięgowego internowany w Beniaminowie. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości został wykładowcą na kursie fortyfikacyjno-saperskim oraz podjął studia w Szkole Wojennej Sztabu Generalnego awansując do stopnia kapitana. Został szefem sekcji wyszkolenia Oddziału I Naczelnego Dowództwa. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej w 1920 roku oraz był także szefem Oddziału II Dowództwa Frontu Południowo-Wschodniego, a potem Grupy Uderzeniowej gen. Edwarda Rydza-Śmigłego.
Działalność Stefana Roweckiego w okresie międzywojennym
W wolnej Polsce, po wojnie z bolszewikami, Stefan Rowecki kierował Wydziałem Naukowo-Wydawniczym Wojskowego Instytutu Naukowo-Wydawniczego. Przyczynił się do powstania „Przeglądu Wojskowego”. W 1930 roku Stefan Rowecki został dowódcą 55. pułku piechoty w Lesznie. Na początku 1936 roku przejął dowództwo Brygady Korpusu Ochrony Pogranicza „Podole”, a dwa lata później objął funkcję zastępcy dowódcy 2. Dywizji Piechoty Legionów w Kielcach. W czerwcu 1939 roku zaczął formować Warszawską Brygadę Pancerno-Motorową.
Udział „Grota”w drugiej wojnie światowej
Po ataku Niemiec na Polskę we wrześniu 1939 roku jego brygada walczyła w rejonie środkowej Wisły i na Lubelszczyźnie jako część Armii „Lublin”. Po kapitulacji udał się do Warszawy, gdzie został szefem sztabu i zastępcą dowódcy Służby Zwycięstwu Polski. Został generałem brygady i 30 czerwca 1940 roku mianowano go na stanowisko komendanta Związku Walki Zbrojnej. Z jego inicjatywy utworzono komórkę „N”, której zadaniem było prowadzenie wojny psychologicznej, działań dywersyjnych i propagandowych wymierzonych w niemieckiego okupanta. W 1941 roku utworzył organizację dywersyjną „Wachlarz”.
Wielkim osiągnięciem Stefana Roweckiego było utworzenie Armii Krajowej, której został w lutym 1942 roku Komendantem Głównym. AK była połączeniem najważniejszych i najliczniejszych organizacji wojskowych działających w konspiracji w okupowanym państwie polskim. Od grudnia 1942 roku Rowecki pełnił funkcję Delegata Ministra Obrony Narodowej w Kraju. Po otrzymaniu zgody na prowadzenie ograniczonej walki zbrojnej skupił się na przygotowaniach planów ogólnokrajowego powstania przeciwko okupantowi. Był przeciwnikiem współpracy z komunistami.
Generał Stefan „Grot” Rowecki. Zdradzony pierwszy dowódca AK
Ze względu na swoją pozycję oraz niewątpliwe zdolności stał się głównym celem Gestapo. Niemcy postawili sobie za punkt honoru schwytanie Roweckiego tworząc nawet specjalną komórkę do realizacji tego celu. W wyniku zdrady grupy agentów Gestapo ulokowanych w strukturach Armii Krajowej (Blanka Kaczorowska, Ludwik Kalkstein, Eugeniusz Świerczewski) został aresztowany w mieszkaniu przy ulicy Spiskiej 14/10 w Warszawie. Następnie przewieziono go do Berlina, gdzie odrzucił niemiecką propozycję współdziałania. W połowie lipca 1943 r. umieszczono go w obozie koncentracyjnym w Sachsenhausen w budynku dla ważnych więźniów honorowych. Po wybuchu Powstania Warszawskiego gen. Stefan Rowecki został zamordowany na specjalny rozkaz szefa SS Heinricha Himmlera. Według ustaleń śledztwa przeprowadzonego przez IPN jego egzekucji dokonano pomiędzy 2 a 7 sierpnia 1944 r. Dokładne okoliczności jego śmierci i miejsce pochówku do dziś nie są znane.
Projekt dofinansowano ze środków Instytutu Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego w ramach Funduszu Patriotycznego-edycja 2022 Wolność po polsku, prowadzone przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Wesprzyj nas
Jeżeli przygotowane przez zespół Warsaw Institute treści są dla Państwa przydatne, prosimy o wsparcie naszej działalności. Darowizny od osób prywatnych są niezbędne dla kontynuacji naszej misji.
All texts published by the Warsaw Institute Foundation may be disseminated on the condition that their origin is credited. Images may not be used without permission.
Powiązane wpisy
Fundacja Warsaw Institute
