Ukraine Monitor prezentuje najświeższe informacje dotyczące wewnętrznych i zewnętrznych spraw Ukrainy – państwa, które obecnie stanowi arenę ścierania się interesów Wschodu i Zachodu.
Data: 29 listopada 2021 Autor: Aliaksandr Surnin
Relokacja białoruskich startupów do Ukrainy
Wraz z objęciem władzy przez Wołodymyra Zełenskiego Ukraina obrała stabilny kurs w kierunku cyfryzacji kraju. Proces ten zbiegł się z kryzysem politycznym w Białorusi, który przyczynia się do znacznego odpływu nie tylko informatyków, ale także samych firm i startupów.
Kryzys polityczny w Białorusi, który rozpoczął się latem 2020 roku, nadal negatywnie wpływa na białoruski ekosystem startupowy. Do takiego wniosku doszli eksperci z hubu startupowego “Imaguru” w swoim niedawnym raporcie[1]. Analitycy przebadali 220 startupów, w których większościowym udziałowcem jest Białorusin.
Białoruskie startupy to głównie młode firmy mające od 1 do 3 lat, zatrudniające poniżej 10 osób[2] i skierowane na rynek zewnętrzny (tylko dla 29% docelowym rynkiem sprzedaży jest Białoruś)[3]. Głównym wyróżnikiem jest fakt, że większość startupów (84%) ma współzałożyciela z zapleczem technicznym, co jest doceniane przez zachodnich inwestorów[4]. Jednak pod względem liczebnym białoruski sektor startupowy pozostaje w tyle za sąsiednimi rynkami. W 2020 roku w Białorusi było 339 aktywnych startupów, podczas gdy w Polsce 3244, w Ukrainie 1178 i w Litwie – 1033[5].
Młody i rozwijający się ekosystem okazał się wrażliwy na niestabilność polityczną w kraju. Ponad 75% startupów poniosło straty finansowe w wyniku kryzysu w Białorusi; 32% podkreśla pogorszenie dostępu do finansowania zewnętrznego; 28,5% widzi zagrożenie dla rozwoju biznesu, a 27% wskazuje spadek efektywności zespołu[6]. Od połowy 2020 r. z różnych powodów zostało zatrzymanych ok. 40% pracowników startupów[7]. Czynniki te doprowadziły do tego, że jeśli we wrześniu 2020 r. (miesiąc po wyborach) 45% startupów zdecydowało się na relokację, to do lata 2021 r. przeniosło się 58% ich założycieli[8].
Najpopularniejszym kierunkiem relokacji jest Ukraina, którą wybrało 47,4% startupów[9]. Kontrastuje to z danymi badania 2018 r., według których Ukraina nie znajduje się w czołówce krajów, do których białoruskie startupy chciałyby się przenieść. W owym czasie 47% respondentów preferowało Stany Zjednoczone, a wśród państw sąsiednich najatrakcyjniejszymi były Estonia (24,5%), Polska (15%) i Litwa (14,5%)[10]. Najprawdopodobniej, emigracji biznesowej w tym kierunku sprzyjają takie czynniki, jak bliskość językowa i kulturowa obu krajów, a także ruch bezwizowy. Wśród głównych powodów, które powstrzymują przed podjęciem ostatecznej decyzji o przeprowadzce, startupy wymieniają kwestie rodzinne (88,9%) i wysokie koszty (86,7%)[11].
W czasie niestabilności politycznej w sąsiednim kraju Ukraina ma potencjał, aby przyciągnąć więcej niezdecydowanych startupów lub planujących relokację. W tym celu został już uruchomiony serwis internetowy „IT Relocate Białoruś”, który dostarcza aktualnych informacji na temat przenoszenia biznesu do Ukrainy[12]. Również w październiku 2020 r. został podpisany dekret prezydencki nr 420/2020 „W sprawie niektórych działań mających na celu przyciągnięcie przedsiębiorców i wysoko wykwalifikowanych specjalistów będących obywatelami Republiki Białoruś”[13]. W ramach rozporządzenia przewiduje się wydłużenie okresu pobytu czasowego na terytorium Ukrainy dla obywateli Białorusi do 180 dni (dla przedsiębiorców i wysoko wykwalifikowanych specjalistów), uproszczenie procesu uzyskania zezwolenia na pobyt i uzyskiwania pozwoleń na pracę dla białoruskich informatyków.
Dodatkową zachętą dla białoruskich startupów do przeprowadzki bezpośrednio w Ukrainę może zostać zaplanowane na styczeń 2022 r. uruchomienie Dija City – specjalnych ram prawnych dla branży IT, których rezydenci mają dostęp do specjalnego systemu podatkowego, unikalnych warunków zatrudnienia, zagranicznych inwestycji venture capital itp[14]. Potencjalne warunki podatkowe wyglądają atrakcyjniej niż w bezpośrednim białoruskim odpowiedniku – Parku Wysokich Technologii (PWT). Jeśli porównamy białoruski PWT i ukraiński Dija City pod względem podatków dla pracowników, okazuje się, że w tym ostatnim obciążenie podatkowe będzie ponad dwa razy mniejsze: podatek dochodowy wynosi 5% w porównaniu do 13% w PWT, a składka emerytalna wynosi 22% w porównaniu z 35% w PWT[15].
Należy pamiętać, że proces relokacji białoruskich startupów nie został zakończony: co druga firma pozostająca w Białorusi planuje przeprowadzić relokację w najbliższej przyszłości[16]. Jednak 47,4% już przeniesionych startupów chciałoby ostatecznie przeprowadzić się do innego kraju, podczas gdy tylko 16,4% nie zamierza wyjechać, a pozostałe 36,2% jeszcze się nie zdecydowało[17]. Główne wady ekosystemu kraju, do którego przeniosły się startupy, to z reguły: brak (1) powiązania z białoruskimi startupami, (2) dostępu do finansowania, (3) platform wymiany wiedzy pomiędzy założycielami, (4) specjalnych warunków dla startupów[18].
W obecnych warunkach Ukraina jest głównym kierunkiem relokacji i ma potencjał, aby przyciągnąć więcej startupów, zwracając uwagę na trudności, z jakimi borykają się przedsiębiorstwa podczas przeprowadzki. Jednocześnie, ponieważ relokacja wynika z okoliczności niezależnych od Ukrainy, w dłuższej perspektywie istnieje ryzyko dalszego przemieszczania się białoruskich startupów i przekształcenia Ukrainy w „punkt przeładunkowy”.
[1] Imaguru, Startup Belarus Report 2021, str. 9, https://bel.biz/wp-content/uploads/2021/09/StartupBelarusReport2021-1.pdf [dostęp: 22 października 2021].
[2] Tamże., str. 15.
[3] Civitta, Belarus Startup Report 2021, str. 29, https://en.calameo.com/read/005151365449b05886032 [dostęp: 22 października 2021].
[4] Imaguru 2021, str. 18.
[5] Civitta 2021, str. 25.
[6] Imaguru 2021, str. 30-31.
[7] Civitta 2021, str. 20.
[8] Imaguru 2021, str. 34.
[9] Imaguru 2021, str. 38.
[10] Belbiz, Startup Belarus Report 2018, str. 78, https://bel.biz/wp-content/uploads/2019/07/Startups_Of_Belarus_ENG_PRINT-final.pdf [dostęp: 22 października 2021].
[11] Imaguru 2021, str. 43.
[12] Ministerstwo Transformacji Cyfrowej Ukrainy, Przedstawiamy IT Relocate Białoruś, https://thedigital.gov.ua/news/prezentuemo-it-relocate-bilorus [dostęp: 20 października 2021].
[13] Oficjalna strona internetowa Prezydenta Ukrainy, Prezydent podpisał dekret o środkach mających na celu przyciągnięcie specjalistów IT z Białorusi, https://www.president.gov.ua/ru/news/prezident-pidpisav-ukaz-pro-zahodi-iz-zaluchennya-it-fahivci-64249 [dostęp: 20 października 2021].
[14] Diia City, Special legal framework for the IT industry, https://city.diia.gov.ua/en/ [dostęp: 20 października 2021].
[15] Dz. Stadrzy, Dija City jako odpowiednik PWT. Jak Ukraina przyciąga białoruskich specjalistów IT, https://officelife.media/article/technologies/diia-city-kak-analog-pvt-chem-zamanivaet-ukraina-belorusskikh-aytishnikov/ [dostęp: 20 października 2021].
[16] Imaguru 2021, str. 44.
[17] Imaguru 2021, str. 40.
[18] Imaguru 2021, str. 43.
Wesprzyj nas
Jeżeli przygotowane przez zespół Warsaw Institute treści są dla Państwa przydatne, prosimy o wsparcie naszej działalności. Darowizny od osób prywatnych są niezbędne dla kontynuacji naszej misji.
Wszystkie teksty (bez zdjęć) publikowane przez Fundacje Warsaw Institute mogą być rozpowszechniane pod warunkiem podania ich źródła.
Powiązane wpisy
Fundacja Warsaw Institute
