OPINIE

Data: 20 lipca 2022 Autor: Jan Hernik

Po co Amerykanom broń? Analiza drugiej poprawki do konstytucji amerykańskiej

Prawo do posiadania broni jest charakterystycznym atrybutem w amerykańskim życiu społeczno-politycznym. Temat ten potrafi rozgrzewać emocje społeczeństwa i powraca niemal za każdym razem, kiedy w Stanach Zjednoczonych dojdzie do tragedii przy użyciu broni palnej. Warto jednak zastanowić się, czym jest 2 poprawka do konstytucji amerykańskiej, jakie są jej interpretacje i jaką funkcję spełnia w amerykańskim prawodawstwie.

ŹRÓDŁO: Wikimedia Commons

Druga poprawka do konstytucji amerykańskiej weszła w życie 15 grudnia 1791 roku, po ratyfikacji Bill of Rights, w skład którego wchodziło pierwsze dziesięć poprawek. Jest to pierwsza ważna zmiana prawna, która weszła w życie po wejściu w życie amerykańskiej ustawy zasadniczej 4 marca 1789.

Geneza prawa do posiadania broni w Stanach Zjednoczonych

Broń oraz prawo do jej posiadania są głęboko zakorzenione zarówno w tożsamości historycznej, jak i politycznej narodu amerykańskiego. Pod względem historycznym, warto nadmienić, iż broń i powszechny do niej dostęp były jednym z głównych czynników, które złożyły się na powodzenie rewolucji amerykańskiej, a więc wojny z Wielką Brytanią o niepodległość pierwszych 13 kolonii na terenie Ameryki Północnej. To właśnie powszechny dostęp do broni pozwolił kolonizatorom stawić czoła i wyrównać szanse wobec potężnej wówczas armii Korony Brytyjskiej.

Prawo do posiadania broni jest również zakorzenione w myśli politycznej, która była przewodnim motywem dla ustanowienia państwa przez Ojców Założycieli Stanów Zjednoczonych. Mowa o systemie opartym na teorii prawa naturalnego. Jest to doktryna, której jednym z głównych przedstawicieli w czasach formacji państwa amerykańskiego był John Locke. Angielski filozof uznawany jest za prekursora współczesnego systemu demokratycznego oraz pierwszego teoretyka współczesnego republikanizmu.

Powołując się na drugi rozdział „Drugiego Traktatu o Rządzie” Locke’a, możemy określić stanowisko autora w zakresie tego, czym jest dla niego prawo naturalne. Angielski filozof wskazuje, że ludzie w „stanie natury” są wolni i równi, mogąc czynić to co chcą, lecz tylko „w granicach prawa natury”. Granice wyznacza w rozumieniu Locke’a poszanowanie prawa innych do samostanowienia. Autor twierdzi, że jednostki mają obowiązek szanować własność (oraz życie i wolności) innych, nawet (w przeciwieństwie do teorii Thomasa Hobbes’a) w „stanie natury”, a obowiązek ten wynika z prawa naturalnego.

Locke napisał, że wszystkie jednostki są równe w tym sensie, że rodzą się z pewnymi „niezbywalnymi” prawami naturalnymi. To znaczy, że istnieją prawa, które są dane przez Boga i których nigdy nie można odebrać. Są one czymś oczywistym. Wśród tych podstawowych praw naturalnych są „życie, wolność i własność”. Słowa Locka niemal dokładnie przywołał Thomas Jefferson, który był głównym autorem Deklaracji Niepodległości USA z 1776:

Kiedy w toku ludzkich wydarzeń, staje się koniecznym, aby jeden naród rozpuścił więzy polityczne, które połączyły go z drugim, i zajął między władzami ziemi odrębną i równą pozycję, do której Prawa Natury i Prawo Boskie ich upoważnia, przyzwoity szacunek dla opinii ludzkości wymaga, aby ogłosili przyczyny, które skłaniają ich do separacji.

Uważamy te prawdy za oczywiste, że wszyscy ludzie są stworzeni równymi, że są obdarzeni przez swego Stwórcę pewnymi niezbywalnymi prawami, że wśród nich są Życie, Wolność i dążenie do Szczęścia. Aby zabezpieczyć te prawa, rządy są ustanawiane wśród ludzi, czerpiąc swoje słuszne uprawnienia z zgody rządzonych, że ilekroć jakakolwiek forma rządu staje się destrukcyjna dla tych celów, ludowi przysługuje prawo do jej zmiany lub zniesienia oraz do ustanowienia nowego rządu.

Z tego powodu w amerykańskiej sferze społeczno-politycznej, prawo do posiadania broni jest oczywistym zjawiskiem, które stanowi kamień węgielny amerykańskiego liberalizmu.

John Locke wskazywał, że jeśli władca sprzeciwi się prawu naturalnemu i nie chroni „życia, wolności i własności”, to władze państwowe mogą pełnoprawnie zostać obalone. Temu, w zamyśle Ojców Założycieli służyć miała 2 poprawka do amerykańskiej konstytucji, która brzmi:

Dobrze uregulowana milicja jest niezbędna dla bezpieczeństwa wolnego państwa, prawo ludu do posiadania i noszenia broni nie może być naruszone.

Biorąc pod uwagę teorię prawa naturalnego reprezentowaną w interpretacji Johna Locke, tekst Deklaracji Niepodległości oraz zawartość samej 2 poprawki do konstytucji USA wskazać należy, że prawo do posiadania broni dotyczy obywateli, którzy mogą obalić funkcjonujący rząd, jeśli ten odejdzie od wyznaczonych dla niego celów.

Politycy, którzy popierają drugą poprawkę do konstytucji, wspierają jednocześnie prawo obywateli do legalnego obalenia sprawowanej przez nich władzy, jeśli ta zagraża prawom obywateli lub je łamie.

W rozumieniu amerykańskiego podejścia do liberalnej teorii prawa naturalnego oczywistym jest fakt, że w celu obalenia opresyjnej władzy, obywatele muszą dysponować podobnym lub takim samym potencjałem, co wojsko kierowane przez rząd federalny.

Patrząc na historię cywilizacji zachodniej, można stwierdzić, iż została ona w dużej mierze ustanowiona na fundamentach obalania opresyjnej władzy, od Magna Charta Libertatum do Deklaracji Niepodległości USA.

Interpretacje 2 poprawki do amerykańskiej konstytucji

Tekst 2 poprawki podlegał na przestrzeni czasu różnego rodzaju interpretacjom. Dwie najpopularniejsze z nich to:

  1. Teoria prawa kolektywnego

Zwolennicy tej interpretacji wskazują na początek tekstu poprawki, który wspomina o „dobrze uregulowanej milicji”. Ich zdaniem jest to argument za tym, aby obywatele nie mieli osobistego prawa do posiadania broni, a posiadały je jedynie stanowe i federalne organy porządkowe. Teoria ta najczęściej wykorzystywana jest przez amerykańską lewicę, która w sposób otwarty sprzeciwia się prawu do posiadania broni palnej i rząd zwiększenia kontroli broni.

  1. Teoria prawa indywidualnego

Zwolennicy tej teorii spoglądają głównie na drugą część tekstu 2 poprawki do amerykańskiej konstytucji, który mówi, że „prawo ludu do posiadania i noszenia broni nie może być naruszone”. Jest to interpretacja, która zgodnie z prawem naturalnym oraz dziedzictwem historyczno-kulturowym Stanów Zjednoczonych przyznaje prawo do posiadania broni palnej każdemu spełniającemu podstawowe warunki prawne obywatelowi Stanów Zjednoczonych.

Na przestrzeni ostatnich kilkudziesięciu lat Sąd Najwyższy stosował obie wyżej wymienione interpretacje, jednak w przytłaczającej większości jego wyroki kierowane były przez teorię indywidualną. Oznacza to, że panującą interpretacją w porządku prawnym jest indywidualne prawo do posiadania broni obejmujące obywateli Stanów Zjednoczonych, a nie wyłącznie ich armię lub służby specjalne i porządkowe.

Prawo do posiadania broni, a prawo do samoobrony

Wielu obserwatorów i osób zainteresowanych amerykańską polityką twierdzi, że 2 poprawka do konstytucji amerykańskiej gwarantuje obywatelom prawo do samoobrony w sytuacji zagrożenia życia. Jest to częsty błąd w interpretacji tego przepisu, który w żadnym miejscu nie wspomina o prawie do użycia broni palnej w celu samoobrony. Nie oznacza to jednak, że prawo to nie znajduje się w Konstytucji USA.

Najważniejszy dokument amerykańskiego prawodawstwa bierze pod uwagę okoliczności wymuszające obronę konieczną, nie wspominając o niej w żadnym z zapisanych przepisów. Prawo to zawarte jest więc w 9 poprawce do amerykańskiej konstytucji, która mówi:

Wymienienie w Konstytucji niektórych praw nie może być rozumiane jako negowanie lub dyskredytowanie innych praw posiadanych przez naród.

Przepis ten mówi, że pomimo tego, iż dane prawo nie zostało zapisane w dokumencie, nie oznacza to, że obywatele go nie posiadają.

Słowa te rozumieć należy przez pryzmat prawa naturalnego, które było głównym przewodnikiem i inspiracją dla Ojców Założycieli Stanów Zjednoczonych, którzy mieli walny udział w tworzeniu tzw. Dokumentów założycielskich USA – Deklaracji Niepodległości, Konstytucji USA, Bill of Rights i Federalist Papers.

Mając na uwadze założenia prawa naturalnego oraz tekst 9 poprawki do konstytucji, oczywistym wydaje się być fakt, iż prawo do samoobrony jest niepisaną zasadą, która z racji swojej oczywistości nie musiała zostać nawet formalnie wyodrębniona w dokumencie.

Kontrastując więc 2 poprawkę z 9 poprawką do amerykańskiej konstytucji, zauważyć należy, że ta pierwsza ma na celu zapewnić obywatelom bezpieczeństwo ich praw i zapobiec nadużyciom ze strony opresyjnego rządu. Druga natomiast gwarantuje wszelkie niezbywalne i (nawet) niepisane prawa, które należne są każdemu wolnemu człowiekowi. Taką zasadą jest prawo do samoobrony.

Podsumowanie

Posiadanie broni, prawo do samoobrony i kultura wynikająca z obcowania z militariami jest zjawiskiem szeroko występującym i usankcjonowanym wielopłaszczyznowo w Stanach Zjednoczonych. Oceniając powszechną obecność broni palnej w wielu amerykańskich stanach, należy zawsze patrzeć na to zjawisko przez pryzmat czynników tworzących amerykańską państwowość, kulturę polityczną i społeczną. W tradycyjnie amerykańskim społeczeństwie zasady „życia, wolności i własności” są tak głęboko zakorzenione, że stały się wręcz nadrzędne w stosunku do innych wartości. Broń pełni również specjalne miejsce w amerykańskim życiu społecznym ze względu na historię Stanów Zjednoczonych, która naznaczona jest przez opór wobec opresji tyranicznej kontroli monarchii brytyjskiej, dlatego też broń jest w postrzeganiu amerykanów gwarantem kontroli obywateli nad rządem federalnym. To właśnie dzięki takim regułom Stany Zjednoczone pozostają światowym hegemonem, który wciąż realizuje proroczą wizję „Miasta na wzgórzu” Johna Winthropa.

 

Źródła:

https://www.law.cornell.edu/wex/second_amendment

https://www.mtsu.edu/first-amendment/article/788/natural-law

http://www.nlnrac.org/earlymodern/locke

https://www.congress.gov/founding-documents

Wesprzyj nas

Jeżeli przygotowane przez zespół Warsaw Institute treści są dla Państwa przydatne, prosimy o wsparcie naszej działalności. Darowizny od osób prywatnych są niezbędne dla kontynuacji naszej misji.

Wspieram

All texts published by the Warsaw Institute Foundation may be disseminated on the condition that their origin is credited. Images may not be used without permission.

Tags:

Powiązane wpisy
Top