CHINA MONITOR
Data: 3 kwietnia 2020 Autor: Paweł Paszak
Czy nadszedł czas na „decoupling”?
Debata dotycząca ekonomicznego „rozłączenia” (decouplingu) od objęcia funkcji prezydenta USA przez Donalda Trumpa zaczęła zataczać coraz szersze kręgi i zyskiwać na intensywności. W Waszyngtonie wyklarował się pogląd, że globalizacja sprzyja rosnącym ambicjom ChRL, a współzależność gospodarcza stanowi potencjalne zagrożenie dla bezpieczeństwa USA. Pandemia koronawirusa najprawdopodobniej doprowadzi do zahamowania procesów globalizacji i przyspieszy działania Waszyngtonu na rzecz decouplingu z Chinami.
Zarówno w trakcie kampanii prezydenckiej w 2016 r., jak i po zwycięskich wyborach, Prezydent Donald Trump ostro krytykował poprzednie administracje za ich pobłażliwe podejście wobec Chin. W jego przekazie, liberalna polityka oparta na przekonaniu, że w miarę rozwoju gospodarczego Państwo Środka ulegnie stopniowej demokratyzacji, okazała się być strategicznym błędem. Chiny nie tylko stały się bogatsze i potężniejsze, ale ponadto od objęcia władzy przez Xi Jinpinga zaczęły w sposób bardziej asertywny dochodzić swoich interesów na arenie międzynarodowej. Na poziomie systemu politycznego nastąpiło odejście od „przywództwa kolektywnego” (集体领导) na rzecz centralizacji władzy w rękach „najwyższego przywódcy” (最高统). Zaostrzeniu uległa również polityka KPCh wobec mniejszości katolickiej i protestanckiej, mimo umowy z Watykanem podpisanej we wrześniu 2018 r. Władze nasiliły także represje wobec ludności ujgurskiej w Xinjiangu (Wschodni Turkiestan), domagającej się politycznej i kulturowej autonomii.
ChRL zalicza się do głównych beneficjentów procesów globalizacji oraz swobodnego przepływu towarów w ramach systemu WTO, do którego przystąpiły w 2001 r. Od tego momentu nastąpiła dynamiczna ekspansja gospodarcza Chin realizowana w ramach strategii gospodarczego „wyjścia” (走出去战略). W konsekwencji proeksportowego modelu rozwoju i utrzymania barier w dostępie do własnego rynku, Chiny stały się największym światowym eksporterem oraz kluczowym inwestorem. „Okno strategicznych możliwości” (战略性机会窗口) powoli się jednak zamyka, gdyż najpotężniejsze gospodarki świata dostrzegły, że Chiny mogą realnie zagrozić ich dominacji w globalnych łańcuchach wartości. W opinii obecnych i byłych doradców prezydenta Trumpa takich jak: Peter Navarro, Steve Bannon czy gen. Robert Spalding, „rozłączenie” jest konieczne, by powstrzymać wzrost potęgi Chin i zabezpieczyć pozycję Stanów Zjednoczonych. Zgodnie z tą logiką, procesy globalizacji przestały sprzyjać realizacji amerykańskich interesów, dlatego konieczne stało się ich częściowe odwrócenie. W wersji bardziej umiarkowanej „rozłączenie” wiązałoby się z próbą wyłączenia Chin z międzynarodowych łańcuchów dostaw i przepływu kapitału bez rezygnacji z idei zglobalizowanego systemu.
Rozprzestrzenienie się SARS-CoV2 i ekonomiczny paraliż, który dotknął Unię Europejską i Stany Zjednoczone wiązać się będzie z ogromnymi stratami dla wszystkich państw w systemie międzynarodowym. Raport ONZ z lutego 2020 r. przewidywał 2 biliony dolarów strat, ale nakreślony wówczas scenariusz był prawdopodobnie i tak nazbyt optymistyczny. Projekcje OECD z marca 2020 r. przewidują, że recesja w najważniejszych państwach może wynieść od kilkunastu do nawet trzydziestu kilku procent. O skali kryzysu świadczy również fakt, że Stany Zjednoczone zamierzają wydać aż 3 biliony dolarów w ramach różnych pakietów pomocowych. Podobne działania podejmowane są praktycznie przez wszystkie państwa, co wskazuje, że priorytetem dla rządzących będzie wzmocnienie krajowego przemysłu. Pandemia SARS-CoV2 udowodniła, że dążenie do optymalizacji produkcji częściowo odziera państwa ze zdolności do suwerennego działania w obliczu kryzysu, uzależniając je od importu sprzętu medycznego i odzieży ochronnej. Można wnioskować, że bolesne doświadczenia nierównej walki z wirusem przy deficytach sprzętu i materiałów skłonią wielu decydentów do przeniesienia części zakładów z powrotem do kraju. Nieunikniony wzrost poziomu bezrobocia i niepokojów społecznych sprzyjać będzie nastrojom nacjonalistycznym, państwowym programom interwencyjnym i ograniczeniu importu z zagranicy.
Wesprzyj nas
Jeżeli przygotowane przez zespół Warsaw Institute treści są dla Państwa przydatne, prosimy o wsparcie naszej działalności. Darowizny od osób prywatnych są niezbędne dla kontynuacji naszej misji.
Dla Chin zarysowane procesy stanowią poważne zagrożenie, gdyż ich wzrost nadal pozostaje silnie sprzężony z koniunkturą międzynarodową. Z sygnałów płynących z czołowych chińskich mediów jak: Xinhua, Renmin Ribao czy Global Times wynika, że Pekin odbiera zachodzące zmiany jako wysoce niekorzystne. Decoupling jest w nich przedstawiany jako narzędzie nacjonalistycznej i nieodpowiedzialnej polityki, za którą zapłaci cały świat. Podobny wydźwięk miał również szczyt G20, w trakcie którego prezydent Xi Jinping podkreślał znaczenie utrzymania nieskrępowanego przepływu towarów. Część postulatów chińskich popierają niektóre środowiska biznesowe oraz wpływowi obserwatorzy spraw azjatyckich, jak choćby Kevin Rudd. Można wnioskować, że rosnące potrzeby społeczne i konieczność ratowania krajowych gospodarek sprawią, że straty poniosą wszyscy najważniejsi aktorzy sceny międzynarodowej. Jeżeli prezydent Trump będzie chciał podjąć próbę gospodarczego „rozłączenia”, to okres po opanowaniu kryzysu zdrowotnego wydaje się ku temu najbardziej korzystny. Dla Chin pandemia połączona z decouplingiem oznaczać będzie koniec marzeń o statusie mocarstwa uniwersalnego i osiągnięciu poziomu życia zbliżonego do państw najwyższej rozwiniętych. Załamanie koniunktury gospodarczej stanowić będzie również ogromne wyzwanie dla legitymizacji KPCh, która poparcie klasy średniej zawdzięcza przede wszystkim poprawie poziomu życia. Świat wyłaniający się z pandemii w coraz większym stopniu będzie „niczyj”, gdyż zarówno USA, jak i Chiny, wobec zagrożenia stabilności społecznej, będą musiały ograniczyć aktywność międzynarodową.
All texts published by the Warsaw Institute Foundation may be disseminated on the condition that their origin is credited. Images may not be used without permission.
Powiązane wpisy
Fundacja Warsaw Institute
