Inicjatywa Trójmorza i jej zewnętrzne otoczenie | Podsumowanie debaty

Inicjatywa Trójmorza (3SI) jest jednym z najambitniejszych oraz najdynamiczniej rozwijających się programów geopolitycznych naszych czasów w Europie. Projekt łączy 12 państw leżących między morzami Adriatyckim, Bałtyckim oraz Czarnym, które w sumie stanowią 29% powierzchni i 25% ludności Unii Europejskiej oraz generują prawie 20% jej PKB.

Eksperci podsumowali dotychczasowe osiągnięcia związane z Inicjatywą Trójmorza, rozważyli możliwe scenariusze dalszego rozwoju oraz zarysowali bieżące działania zaangażowanych krajów  oraz zewnętrznych aktorów. Jako wstęp do dyskusji, prof. Radosław Zenderowski przedstawił główne tezy wyjściowego raportu – mianowicie, iż kraje członkowskie, określane mianem „Nowej Europy”, dojrzały do bycia jej integralną, nie zaś marginalną częścią, a jej forma oraz cele ukształtowały się naturalnie, bez ingerencji aktorów zewnętrznych.

Zdaniem profesora Bajdy, dowodem na rosnące znaczenie 3SI jest wykorzystanie jej jako narzędzia polityki wewnętrznej, czemu początek dała ubiegająca się o reelekcję prezydent Estonii. Z drugiej strony, obecny prezydent Chorwacji w swej kampanii wyborczej również wykorzystał kwestię 3SI, jednak w innym kontekście, przedstawiając Inicjatywę jako projekt niemalże bez perspektyw. W pewnym sensie podkreśla to jednak jej znaczenie i świadczy o rozpowszechnieniu koncepcji 3SI w świadomości publicznej na tyle, że jest wykorzystywana jako argument w polityce wewnętrznej, chociażby w kontekście negatywnym. Wymiar praktyczny organu podkreślony jest natomiast przez zwiększającą się ilośćdebat ministerialnych, a wymiar polityczny przyjmuje rolę patronatów prezydenckich.

Grzegorz Kuczyński, ekspert Warsaw Institute podkreślał, że Polska odgrywa ważną rolę w rozwoju 3SI, jednak niezbędna będzie kooperacja z aktorami zewnętrznymi, takimi jak Stany Zjednoczone. Zaznaczył też, że ze względu na znaczące zróżnicowanie społeczno-kulturowe państw Inicjatywy, utrzymanie stałej polityki jest wręcz niemożliwe. Dlatego kluczowy jest rozwój infrastruktury transportowej (tzw. „korytarz północ-południe”), gdyż zyskają na niej wszystkie kraje członkowskie bez względu na aktualne zawirowania polityczne poszczególnych państw. Forsowana powinna być teza, iż głównym celem 3SI są korzyści infrastrukturalne oraz gospodarcze, bez szerszego aspektu geopolitycznego oraz wyrażania inklinacji pro-zachodnich czy pro-rosyjskich. Rozwój infrastruktury uniezależniłby Europę od Wschodu, zwiększając tym samym bezpieczeństwo energetyczne oraz narodowe.

W drugiej części debaty okazję do zadawania pytań za pośrednictwem mediów społecznościowych mieli również widzowie w trakcie sesji Q&A. Ekspertów zapytano m.in. o stanowisko wobec Inicjatywy Trójmorza ze strony aktorów zewnętrznych, głównie Stanów Zjednoczonych, Rosji oraz Niemiec. Pytano także o miejsce 3SI w odniesieniu do innych projektów regionalnych, takich jak Unia Europejska czy Grupa Wyszehradzka. Poruszono również kwestię wyzwań stojących przed faktyczną realizacją projektów w ramach 3SI przez zaangażowane państwa oraz tego, jakimi narzędziami można je skutecznie do tego zachęcić.

Zachęcamy do obejrzenia całej debaty, dostępnej na kanale YouTube.

Udział wzięli:

• Dr hab. Piotr Bajda, prof. UKSW– politolog, wykładowca akademicki na UKSW, współzałożyciel Fundacji Collegium Interethnicum i były wicedyrektor Instytutu Polskiego w Bratysławie, był przedstawicielem Międzynarodowego Funduszu Wyszehradzkiego na Polskę. Pracował m. in. w Instytucie Studiów Politycznych PAN, w Ośrodku Studiów Wschodnich, organizował warszawskie biuro Polsko-Amerykańsko-Ukraińskiej Inicjatywy Współpracy (PAUCI).

• Grzegorz Kuczyński– dyrektor programu Eurazja w Warsaw Institute i ekspert ds. wschodnich. Autor wielu książek i publikacji dotyczących kuluarów rosyjskiej polityki krajowej oraz zagranicznej.

Moderatorem spotkania był prof. dr hab. Radosław Zenderowski – politolog i socjolog, wykładowca akademicki, były prezes Polskiego Towarzystwa Nauk Politycznych – Oddział w Warszawie, dyrektor Instytutu Nauk o Polityce i Administracji UKSW.