RUSSIA MONITOR
Date: 1 czerwca 2017
Rosyjska Cerkiew zagrożona na Ukrainie
Konflikt rosyjsko-ukraiński toczy się również na polu wyznaniowym. Od lat funkcjonują obok siebie na Ukrainie dwie Cerkwie: jedna moskiewska, druga kijowska, narodowa. Aneksja Krymu i wojna w Donbasie zaostrzyły ten spór, a ukraińskie władze będą chciały także na tym polu, jak wcześniej w polityce, gospodarce i mediach, ograniczać rosyjskie wpływy.
Ukraiński Kościół Prawosławny Patriarchatu Moskiewskiego jest de facto częścią Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej ściśle związanej i lojalnej wobec władz Rosji. Ukraiński Kościół Prawosławny Patriarchatu Kijowskiego ma charakter narodowy, powstał po odzyskaniu przez Ukrainę niepodległości i nie uznaje zwierzchnictwa patriarchy Moskwy (prawosławie na Ukrainie zostało podporządkowane Moskwie w 1686 roku). Między obu Kościołami toczy się na Ukrainie ostry spór, przy czym Moskwa nie uznaje kanoniczności Patriarchatu Kijowskiego.
Moskwa podkreśla już tradycyjnie, że ma na Ukrainie więcej parafii, niż Patriarchat Kijowski. Istnieje ponad 10 tys. społeczności zarejestrowanych przez państwo jako podporządkowane Patriarchatowi Moskiewskiemu. W przypadku Patriarchatu Kijowskiego jest ich dwa razy mniej. Ale w przypadku liczby wyznawców jest zupełnie na odwrót. Tych związanych z własną, narodową Cerkwią, jest dwa, a nawet dwa i pół raza więcej. Znaczna część parafii „moskiewskich” istnieje tylko na papierze. „Kijowskie” parafie są również dużo bardziej aktywne, a Ukraińcy identyfikują się częściej właśnie z nimi (46 proc. prawosławnych Ukraińców), niż z „moskiewskimi” (tylko 17 proc.). Wojna z Rosją zradykalizowała nastroje Ukraińców także na płaszczyźnie wyznaniowej – zwłaszcza, że duchowieństwo posłuszne Moskwie często zachowywało się i zachowuje nielojalnie wobec państwa ukraińskiego. Pamiętane są chociażby wydarzenia w Donbasie, gdzie duchowni „moskiewskiej” Cerkwi święcili członków oddziałów rebelianckich i ich broń, z której zabijano Ukraińców.
Wiosną tego roku deputowani prezydenckiego Bloku Petra Poroszenki, Frontu Ludowego, Samopomocy i Partii Radykalnej wnieśli do Rady Najwyższej dwa projekty ustaw. Jeden z nich zakłada zaostrzenie kontroli państwa nad działalnością organizacji religijnych kierowanych z terytorium „państwa-agresora”. Gdyby takie prawo weszło w życie, organizacje te byłyby zmuszone podpisać z państwem ukraińskim umowy o szczególnym statusie i zostać przerejestrowane. Organizacja musiałaby m.in. uznać suwerenność, terytorialną integralność i prawa Ukrainy oraz uznać inne religijne organizacje działające na terytorium Ukrainy. Moskiewska Cerkiew musiałaby też uzgadniać obsadę wyższych stanowisk w hierarchii z Kijowem. Drugi projekt jest mniej radykalny, jego przyjęcie otworzyłoby drogę parafiom i wspólnotom religijnym do przechodzenia do innego patriarchatu. Do tego wystarczyć by miała zwykła większość w głosowaniu członków wspólnoty. Obecnie obowiązujące prawo uniemożliwia parafiom „moskiewskiej” Cerkwi przechodzenia w całości pod jurysdykcję „kijowską”. Zmianom sprzeciwia się Rosyjska Cerkiew Prawosławna Patriarchatu Moskiewskiego, władze rosyjskie, ale też m.in. Blok Opozycyjny w parlamencie ukraińskim. Prace nad projektami wciąż trwają w Radzie Najwyższej.
Last spring, deputies of the presidential Block of Peter Poroshenko, the National Front, Self-Help and of the Radical Party tabled two draft bills to the Supreme Council. One of them provides for stricter control of the activity of religious organizations headquartered in an “aggressor state”. If a law of this nature came into effect, such organizations would be forced to sign agreements with the Ukrainian state assigning them special status, and they would have to be re-registered. Each organization would have to, i.a., recognize the sovereignty of other religious organizations functioning in Ukraine. Moscow Orthodox Church would also be forced to consult Kiev when designating metropolitans and bishops. The other draft is less radical; its adoption would open the way for parishes and religious communities to convert to other patriarchate. A simple majority of votes cast by members of a community would be enough. The law currently in force makes it impossible for entire “Moscow” parishes to move under the “Kiev” jurisdiction. Russian Orthodox Church of Moscow Patriarchate oppose such changes same as Russian authorities and the Opposition Block in Ukrainian Parliament. The work on draft bills in is underway in the Supreme Council.
All texts published by the Warsaw Institute Foundation may be disseminated on the condition that their origin is credited. Images may not be used without permission.
Powiązane wpisy
Fundacja Warsaw Institute
