UKRAINE MONITOR

Data: 20 kwietnia 2018

Gdzie jest strategia ukraińskiej polityki zagranicznej?

Ukazał się Roczny Raport Rady Polityki Zagranicznej „Ukraiński Pryzmat”(ukr. Рада зовнішньої політики „Українська призма”), założonej w 2015 roku pozarządowej organizacji zajmującej się analizą polityki zagranicznej Ukrainy. „Ukraiński Pryzmat” tworzy kilkudziesięciu niezależnych analityków pracujących w ośrodkach akademickich Kijowa (ukr. Київ), Odessy (ukr. Одеса), Charkowa (ukr. Харків), Czernihowa (ukr. Чернігів) i Czerniowiec (ukr. Чернівці).

ŹRÓDŁO: COMMONS.WIKIMEDIA

Realizacja polityki zagranicznej Ukrainy w 2017 roku otrzymała od ekspertów „Ukraińskiego Pryzmatu” ocenę B- (szkolna czwórka z minusem). Głównie za działalność na arenie międzynarodowej prezydenta, rządu i parlamentu oraz instytucji odpowiedzialnych za planowanie i realizację polityki zagranicznej. Tradycyjnie niski, zdaniem ekspertów, pozostał poziom strategicznej analizy i strategicznego planowania właściwie na wszystkich kierunkach ukraińskiej aktywności, i stąd – tak niska ocena, tylko B-.

W 2017 roku polityka zagraniczna Ukrainy koncentrowała się na trzech priorytetach wyznaczonych w latach 2015-2016:
• po pierwsze, ochrona terytorialnej integralności Ukrainy;
• po drugie, europejska integracja Ukrainy i przynależność do euroatlantyckiego obszaru cywilizacyjnego;
• po trzecie, budowanie międzynarodowej koalicji przeciwko rosyjskiej agresji.

Integracja europejska w analizowanym roku miała określone zadania, które wymagały stałego wsparcia politycznego. Na pierwszym miejscu była implementacja układu o stowarzyszeniu i wprowadzenie ruchu bezwizowego dla obywateli Ukrainy, by łatwiej mogli podróżować do państw członkowskich Unii Europejskiej (UE). Wdrożenie układu stowarzyszeniowego nadal wymaga zastosowania nowych form strategicznej, długoterminowej współpracy Ukrainy z UE.

Zgodnie z koncepcją prezydenta Ukrainy Petra Poroszenki (ukr. Петро Порошенко), przyszłe członkostwo Ukrainy w NATO powinno być zaakceptowane przez obywateli Ukrainy w referendum. Obecnie polityka zagraniczna Ukrainy w strefie euroatlantyckiej jest nie tylko prezydenckim priorytetem, zaś wprowadzenie cywilnej kontroli nad armią i standardów NATO – zadaniem codziennie realizowanym. Większość aktorów politycznych tworzących politykę zagraniczną w 2017 roku, podobnie jak w latach ubiegłych, definiowała USA jako kluczowego partnera i sojusznika Ukrainy w sferze politycznej, bezpieczeństwa, gospodarczej i energetycznej. Intensyfikacja współpracy z Japonią i Kanadą, strategiczne stosunki z Turcją i Azerbejdżanem również zostały podkreślone, zwłaszcza w działaniach administracji prezydenta. Prezydent wyraził także zainteresowanie poprawą stosunków dwustronnych z krajami Bliskiego Wschodu i Ameryki Łacińskiej.

Rząd przyjął średniookresowy plan działań w zakresie polityki zagranicznej do roku 2020. Plan zakłada potrzebę zbliżenia ustawodawstwa krajowego do norm UE i funkcjonowania pogłębionej i kompleksowej strefy wolnego handlu między Ukrainą i UE, przybliżenie Sił Zbrojnych do standardów państw członkowskich NATO, zwiększenie handlu międzynarodowego i atrakcyjności inwestycyjnej. Na poziomie parlamentarnym możliwe było przyjęcie szeregu uzgodnionych dokumentów politycznych dotyczących spraw międzynarodowych i stosunków dwustronnych.

Zdaniem ekspertów „Ukraińskiego Pryzmatu”, najważniejszymi dla prezydenta, rządu i parlamentu obszarami realizacji priorytetów polityki zagranicznej w 2017 roku były: relacje z państwami członkowskimi NATO, USA, Kanadą, UE i jej członkami, Turcją, a także organizacjami międzynarodowymi, miedzy innymi, ONZ i Radą Europy, szczególnie w kwestiach związanych z obroną praw człowieka.

Najbardziej efektywna była współpraca Ukrainy z USA: od analityków otrzymała najwyższą w analizie ocenę – A-. Na tym odcinku ukraińska dyplomacja była najaktywniejsza: „Aby zapobiec przesunięciu znaczenia „kwestii ukraińskiej”, po wyborach prezydenckich, na agendzie nowej administracji amerykańskiej, strona ukraińska zintensyfikowała współpracę instytucjonalną i działalność na kierunku amerykańskim. Wysiłki ukraińskiej dyplomacji miały na celu przede wszystkim przedłużenie sankcji wobec Federacji Rosyjskiej, zachowanie gwarancji bezpieczeństwa i uzyskanie śmiercionośnej broni. Głównym tematem spotkań na wysokim szczeblu było poparcie suwerenności i integralności terytorialnej Ukrainy”.

Jak na tym tle prezentuje się ocena relacji Ukraina-Rosja? Rosjanie są dwa piętra niżej. Stosunki polityczne oceniono na C+, gospodarcze – na C-: „W roku 2017 nie nastąpiły zasadnicze zmiany w ukraińsko-rosyjskich stosunkach politycznych. Hybrydowy agresja Rosji na Ukrainie stała się jednym z wymiarów polityki rosyjskiej. Nie znajdując wpływowej siły politycznej w ukraińskiej polityce, która byłaby w stanie pełnić funkcję politycznego partnera, władze rosyjskie próbują realizować strategię delegitymizacji ukraińskich władz. Dwustronne stosunki międzypaństwowe pozostają na krytycznie niskim poziomie bez żadnych perspektyw na zmianę, przynajmniej w perspektywie średnioterminowej”.

Stosunki gospodarcze (C-): „W bardzo niepewnych relacjach ekonomicznych działania Ukrainy ograniczają się głównie do reagowania na stosowane przez Rosję dyskryminacyjne posunięcia finansowe i gospodarcze. Pomimo dalszej konfrontacji, polityki dyskryminacji i jej negatywnych konsekwencji, Rosja pozostaje największym partnerem handlowym i nadal odgrywa ważną rolę w gospodarce ukraińskiej”.
A gdzie jest Polska? Wysoko, ma B-; ale Litwa jest wyżej – B+, podobnie jak Kanada: „Relacje między Polską a Ukrainą w 2017 cechowała zdecydowana dychotomia: zwiększenie obszarów i wielkości współpracy na wszystkich poziomach (współpraca w zakresie bezpieczeństwa, wsparcie na forach międzynarodowych, energia, pomoc reformatorska i pomoc humanitarna), ogromna liczba kontaktów w różnych formatach i jednocześnie dalsze nasilenie konfliktu w kontekście polityki historycznej”.

Polityczny sojusznik Polski, Węgry, są znacznie niżej – na C-, podobnie jak Rosja (C-): „Stosunki z Węgrami w 2017 roku pokazały, że nieuwaga Ukrainy we współpracy z Węgrami może doprowadzić do poważnego kryzysu w dwustronnych stosunkach. Węgry kontynuowały politykę wobec Ukrainy, koncentrując swoją uwagę głównie na obronie interesów mniejszości węgierskiej w regionie Zakarpacia. Z kolei urzędnicy ukraińscy nie docenili niebezpieczeństw tej sytuacji i zbyt późno reagowali, co doprowadziło do kryzysu. Głównym osiągnięciem w stosunkach ukraińsko-węgierskich było przestrzeganie przez Węgry oficjalnego stanowiska w sprawie zachowania sankcji wobec Federacji Rosyjskiej, a także promowanie wprowadzenia reżimu bezwizowego między Ukrainą a UE”.
Autorzy Raportu postulują wprowadzenie do myślenia o polityce zagranicznej strategicznego komponentu. Ich zdaniem Ukrainie brakuje strategii w tym zakresie. Być może, ale tutaj eksperci stawiają kropkę i nie dają dobrych rad. Pewnie trudno o dobre rady w dzisiejszym świecie.

Bardzo ważną cechą Raportu jest prezentacja w jednym miejscu całej palety relacji zagranicznych Ukrainy – pamiętamy niedawne przecież czasy, gdy dominujące były relacje z Ukrainy z Rosją. Wszystko wskazuje na to, że lata 2015-2017 to czas renesansu ukraińskiej dyplomacji i ukraińskiej polityki zagranicznej. Warto w tym kontekście poświęcić czas na studiowanie tego dokumentu. Można go znaleźć pod adresem: http://prismua.org/ukrainian-prism-foreign-policy-2017/. Stamtąd też pochodzą wszystkie cytaty.

All texts published by the Warsaw Institute Foundation may be disseminated on the condition that their origin is credited. Images may not be used without permission.

Powiązane wpisy
Top