Data: 23 listopada 2024, Autor: Jacek Plaza
„Rossotrudnichestvo” jako rosyjskie narzędzie wpływu w Republice Czeskiej
Ze względu na rosyjskie działania bojowe na wschodzie i południu Ukrainy, największe zainteresowanie w Europie wzbudzają znów tradycyjne formy prowadzenia wojny. Tymczasem Federacja Rosyjska równolegle liczne prowadzi działania kognitywne, skupione w dużej mierze w sferze kultury.
Jednym z głównych narzędzi stosowanym na tym polu przez Moskwę, jest Federalna Agencja ds. Wspólnoty Niepodległych Państw, Rodaków Mieszkających za Granicą i Międzynarodowej Współpracy Humanitarnej (Rossotrudnichestvo).
„Rossotrudnichestvo” powstało jeszcze w roku 2008 i jest spadkobiercą podobnej instytucji funkcjonującej w czasach istnienia Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, czyli założonego w 1925 roku Wszechzwiązkowego Towarzystwa Kontaktów Kulturowych z Zagranicą (ВОКС), przekształconego w 1958 roku w Związek Sowieckich Towarzystw Przyjaźni i Kontaktów Kulturowych z Zagranicą (ССОД). Obecnie Rossotrudnichestvo ma swoje przedstawicielstwa w 71 krajach i chociaż główna jego działalność skupia się na krajach Wspólnoty Niepodległych Państw, instytucja funkcjonuje również w krajach Unii Europejskiej.
Jednym z jego aktywnych przedstawicielstw w centralnej części kontynentu jest Rosyjski Dom w Pradze. Zgodnie z deklaracjami samej Agencji, jej głównymi zadaniami jest promowanie rosyjskiego języka i kultury, wspieranie Rosjan mieszkających za granicą czy współpraca z instytucjami naukowymi krajów partnerskich. Przedstawicielom instytucji zarzuca się jednak działalność propagandową, a nawet wywiadowczą. Podobne podejrzenia potwierdzają również służby wywiadowcze Republiki Czeskiej, dlatego niektórzy lokalni eksperci doradzają rządowi zamknięcie Domu Rosyjskiego w Pradze, który mimo rosyjskiej agresji na Ukrainie i związanej z nią wojny informacyjnej nadal działa bez ograniczeń. W Republice Czeskiej w ramach działalności Rossotrudnichestva funkcjonują oprócz Domu Rosyjskiego w Pradze także fundacja „Russkij Mir” oraz Rada Koordynacyjna Rodaków w Czechach. Ta ostatnia została jeszcze w 2010 roku uznana przez czeskie władze za organizację potencjalnie odgrywającą rolę rosyjskiej piątej kolumny w Czechach. Mimo to otrzymywała ona wsparcie finansowe z budżetu miasta Brna oraz Kraju Południowomorawskiego.
Jedną z najbardziej istotnych inicjatyw realizowanych obecnie przez Rossotrudnichestvo jest program „Здравствуй, Россия!”, rozpoczęty w roku 2014. Jest on narzędziem propagowania „tradycyjnych wartości” i sławnej kremlowskiej koncepcji „ruskiego miru”. W ramach projektu każdego roku około 700 młodych osób w wieku od 14 do 19 lat odwiedza Rosję, gdzie bierze udział w szkoleniach i seminariach. Kontrowersyjnym elementem wyjazdów młodzieży do Federacji Rosyjskiej jest tzw. wychowanie patriotyczne. Polega ono nie tylko na odwiedzaniu muzeów i pomników, ale również na przyswajaniu przez uczestników wiedzy historycznej w wersji uznanej za właściwą przez władze na Kremlu, a także „tradycyjnych wartości” przekazywanych uczestnikom między innymi przez osoby duchowne. Podczas każdego wyjazdu obowiązkowym punktem programu jest powstanie relacji w mediach społecznościowych, dzięki czemu rosyjski przekaz propagandowy może dotrzeć do większej ilości młodych osób w Europie Zachodniej i Centralnej oraz zachęcać je do wzięcia udziału w podobnych inicjatywach. Rosja stara się w ten sposób zbudować pozytywny wizerunek wśród europejskiej młodzieży, zwłaszcza po jego nadszarpnięciu po aneksji Krymu i rozpoczęciu pełnoskalowej inwazji na Ukrainie. Związek intensyfikacji działań Rossostrudnichestva ze wspomnianymi wydarzeniami jest widoczny poprzez rekordowe środki przeznaczone na finansowanie Agencji w latach 2015 i 2023.
Obecnie funkcjonowanie na terenie Czech rosyjskich instytucji kulturalnych jest przedmiotem dyskusji w środowiskach związanych z czeskimi władzami. Jeszcze za czasów rządów Andreja Babiša rozpoczęto proces zmniejszania obecności rosyjskiej w kraju, zintensyfikowany po prawdopodobnie inspirowanych z Rosji eksplozjach w składach amunicjiw Vrběticach, w których śmierć poniosło dwóch obywateli Czech. Wydalonych zostało wówczas 10 rosyjskich dyplomatów. Nie jest jasne, czy Dom Rosyjski w Pradze zostanie objęty polityką usuwania elementu rosyjskiego z republiki. Likwidacja rosyjskich instytucji w Czechach, protegowanych przez MSZ Federacji Rosyjskiej, wymagałaby odpowiednich rozwiązań prawnych i rewizji wciąż funkcjonujących między obydwoma państwami porozumień. Możliwym scenariuszem jest również objęcie Rossotrudnichestva kolejnym pakietem unijnych sankcji, co ułatwi Czechom pozbycie się rosyjskiego przekazu propagandowego ze swojego terytorium i pozwoli uniknąć samodzielnych prawnych idyplomatycznych działań w tym zakresie. Na chwilę obecną rosyjskie instytucje kulturalne nadal działają na terytorium Czech i innych państw regionu, realizując kremlowską politykę propagandową, do której Rosjanie przywiązują ogromną wagę i na którą nie zwykli szczędzić środków.
Bibliografia:
1. Orginied Crime and Corruption Reporting Project, Investigace.cz: Как Кремль продвигает «русский мир» среди западных подростков, 15.10.2024, https://www.occrp.org/ru/novosti/investigacecz-kak-kreml-prodvigaet-russkiy-mirsredi-zapadnyh-podrostkov
2. Россотрудничество, Деятельность, https://rs.gov.ru/activities/
3. A. Dohnalová, Aktuálně.cz, Ruský dům šíří propagandu, zavřete ho, radí vládě experti. Agenty v něm vidí i BIS, 15.05.2023 https://zpravy.aktualne.cz/domaci/ruskydum-v-praze/r~83001c42f00211eda9eeac1f6b220ee8
________
Projekt jest współfinansowany przez rządy Czech, Węgier, Polski i Słowacji w ramach Grantów Wyszehradzkich Międzynarodowego Funduszu Wyszehradzkiego. Misją funduszu jest promowanie idei zrównoważonej współpracy regionalnej w Europie Środkowej.
Wesprzyj nas
Jeżeli przygotowane przez zespół Warsaw Institute treści są dla Państwa przydatne, prosimy o wsparcie naszej działalności. Darowizny od osób prywatnych są niezbędne dla kontynuacji naszej misji.
Wszystkie teksty (bez zdjęć) publikowane przez Fundacje Warsaw Institute mogą być rozpowszechniane pod warunkiem podania ich źródła.
Powiązane wpisy
Fundacja Warsaw Institute
