Debata Warsaw Institute: Działalność służb specjalnych i wojna informacyjna

Obecnie Polska nie jest obiektem wojny hybrydowej, państwo polskie od dziesięcioleci jest obiektem wojny informacyjnej – mówił dr Rafał Brzeski podczas debaty panelowej „Wojna informacyjna a służby specjalne”, zorganizowanej przez Warsaw Institute 10 grudnia br. na Uniwersytecie Warszawskim. Podczas spotkania eksperci omówili najważniejsze aspekty teoretyczne zjawiska dezinformacji, przybliżyli słuchaczom współczesne problemy z przekazem masowej informacji i najpoważniejsze zagrożenia wynikające z szerzenia tzw. fake newsów.

ŹRÓDŁO: WARSAW INSTITUTE

W panelu prowadzonym przez dr Rafała Zgorzelskiego, redaktora naczelnego The Warsaw Institute Review, wziął udział dr Rafał Brzeski, wybitny ekspert w dziedzinie wojny informacyjnej, służb specjalnych i terroryzmu, były korespondent Polskiego Radia w Londynie oraz Piotr Bączek, szef Służby Kontrwywiadu Wojskowego w latach 2015–2018.

Spotkanie oscylowało wokół tematów związanych z wojną informacyjną, działalnością służb specjalnych i szerzeniem zmanipulowanych informacji. Piotr Bączek przedstawił teoretyczne założenia walki informacyjnej Federacji Rosyjskiej. Podkreślał, że Rosja ma głębokie i wielowiekowe tradycje w szerzeniu dezinformacji, oszustwie i manipulowaniu informacją, zarówno w stosunku do swoich obywateli, jak i państw ościennych. Źródeł tego rodzaju postawy doszukiwał się w podłożu historycznym, wskazując na to, że rosyjska propaganda i wojna informacyjna, wywodzi się od czasów carskich i państwa tatarskiego, następnie prowokacji rosyjskiej policji politycznej (które organizowały np. fałszywe środowiska migrantów, likwidując tym samym resztki opozycji rosyjskiej), i działań Armii Czerwonej. Piotr Bączek podkreślił fakt wprowadzenia w połowie XX w. do sowieckich elit założeń „Sztuki wojny” Sun Tsu, którą przetłumaczono na język rosyjski i zaczęto popularyzować na szeroką skalę wśród wysokich sowieckich urzędników państwowych. Propaganda oparta na filozofii Sun Tsu polegała m.in. na wprowadzaniu wroga w błąd, pokonywaniu bez walki, dyskredytacji wszystkiego co dobre w kraju przeciwnika czy ośmieszaniu jego tradycji. Dzięki szerokiej popularyzacji dzieła w Rosji Sowieckiej oraz rozwinięciu praktyk dezinformacyjnych w tym państwie, KGB mogła prowadzić operacje dezinformacyjne na całym świecie.

Podczas swego wystąpienia, Piotr Bączek przybliżył ponadto aspekty zarządzania refleksyjnego, doktrynę Gierasimowa, omówił funkcjonowanie mechanizmu podsycania konfliktów wewnętrznych i sprzeczności interesów, a także osiągania celów za pomocą tzw. „miękkiej siły”. Wskazywał iż współczesne konflikty koncentrują się nie tylko na wykorzystaniu sił militarnych, ale równoczesnym użyciu całego spektrum działań pozamilitarnych, takich jak funkcjonowanie służb specjalnych, wykorzystanie siły gospodarczej, politycznej i przede wszystkim informacyjnej.

Druga część spotkania, podczas której wypowiadał się dr Rafał Brzeski, rozpoczęła się od przywołania przykładu chińskiego. Ekspert stwierdził, że współczesna doktryna wojny informacyjnej w Chińskiej Republice Ludowej jest konieczna, ponieważ zrównuje szansę między armiami. Wojna informacyjna nie jest wojną sprzętu, mas ludzkich czy siły ogniowej, tylko jest wojną intelektu, w której wygrywa mądrzejszy – podsumował prelegent.

Polem walki w wojnie informacyjnej jest ludzka świadomość, czyli tzw. zarządzanie postrzeganiem. Zjawisko opiera się na zaplanowanym, zainicjowanym i utrwalanym przez inicjatora wojny informacyjnej scenariuszu. Jednym z narzędzi takiej wojny jest dezinformacja, która jest syntezą działań wywiadu i kontrwywiadu. Dr Rafał Brzeski wyróżnił dwa główne rodzaje dezinformacji – taktyczną, która opiera się na bieżących operacjach wpływu, i strategiczną, opartą na wieloletnich i wielopokoleniowych operacjach, mających na celu budowę stereotypów myślowych i trwałej narracji, która manipuluje prawdziwy obraz rzeczywistości wśród grupy docelowej. Podczas swojego wystąpienia ekspert mówił także o zjawisku dywersji dezinformacji (czyli wykorzystanie dezinformacji do siania zamętu w istotnych kwestiach państwowych, gospodarczych), zjawisku fake newsów oraz żółtych kamizelek.

Po wystąpieniu panelistów nastąpiła sesja pytań i odpowiedzi, moderowana przez dr Rafała Zgorzelskiego, podczas której uczestnicząca w wydarzeniu ponad stuosobowa publiczność, dyskutowała o praktycznych aspektach funkcjonowania służb specjalnych, możliwościach reakcji na szerzenie zmanipulowanych informacji oraz o tym, jak powinni reagować obywatele na toczącą się wojnę informacyjna w życiu publicznym.

Partnerem konferencji było Koło Naukowe Studentów Logistyki ASzWoj.