ROLA I WPŁYW CHIŃSKIEJ REPUBLIKI LUDOWEJ NA KRAJE GRUPY WYSZEHRADZKIEJ.
Celem projektu jest monitorowanie działalności ChRL w odniesieniu do państw V4 – Polski, Czech, Węgier oraz Słowacji. Projekt powstał dzięki finansowaniu Międzynarodowego Funduszu Wyszehradzkiego

Data: 17 stycznia 2022 Autor: Łukasz Kobierski

Czeski i słowacki wywiad o Chinach

Wywiady i kontrwywiady Czech i Słowacji coraz częściej w swoich raportach wspominają o zagrożeniu ze strony Chin. Rosnące znaczenie Państwa Środka i próby jego wpływania na te kraje są bacznie śledzone. Stopień niebezpieczeństwa często porównuje się z rosyjskimi działaniami.

Udostępnij

Tweetnij

Udostępnij

ŹRÓDŁO:FLICKR

Słowacka Służba Informacyjna (Slovenská informačná služba) 1 grudnia 2021 r. opublikowała niesklasyfikowaną część Raportu Rocznego SIS 2020[1]. Niejawny Raport Roczny SIS 2020 został przedstawiony na posiedzeniu plenarnym Rady Narodowej Republiki Słowackiej w zamkniętej części posiedzenia. Raport składa się z siedmiu rozdziałów.

W części dotyczącej gospodarki słowackie służby zauważają rosnące globalne wpływy gospodarcze Chin, ich asertywną zagraniczną politykę gospodarczą. Jak twierdzą, zbadali też możliwe implikacje tych wpływów dla Słowacji.

Najwięcej miejsca Chinom poświęcono w rozdziale dotyczącym bezpieczeństwa. W części pod tytułem Ochrona kontrwywiadowcza, według Słowacji, chińskie służby wywiadowcze są coraz bardziej aktywne. Stosują „podejście obejmujące całe społeczeństwo” (whole-of-society approach), które ma na celu promowanie swoich interesów za granicą, gdzie wszystkie sektory chińskiego państwa, biznesu i kultury są skoordynowane i zaangażowane w promowanie interesów państwa chińskiego. Kluczową rolę ma odgrywać diaspora, penetrująca kluczowe sektory na Słowacji. Jej członkowie uczestniczyli m.in. w zabezpieczaniu dostaw środków medycznych z Chin na Słowację i starali się wykorzystać tę sytuację do nawiązania kontaktów z przedstawicielami nowego rządu.

Zdaniem wywiadu Republiki Słowacji kontynuowane były również działania lobbingowe, mające na celu promowanie udziału chińskich firm telekomunikacyjnych w budowie sieci 5G na terenie Słowacji. Chińskie firmy technologiczne podtrzymywały próby przyłączania się do istotnych nisz rynkowych, m.in. w dziedzinie technologii zdolnej do monitorowania przepływu danych i komunikacji lub przestrzeni i ruchu ludzi. Zapowiedziano opracowanie ustawy o monitorowaniu inwestycji zagranicznych, w której tworzenie zaangażowany będzie SIS. Nie wspomniano przy tym o Chinach, ale można przypuszczać, że będzie to przygotowane z myślą o nich.

W części dotyczącej zagrożeń hybrydowych stwierdzono, że w przestrzeni medialnej Chiny kontynuowały zabiegi mające na celu wpływ na opinię publiczną, szerzenie propagandy i budowanie pozytywnego wizerunku Chin. Część osób i instytucji działało na korzyść Pekinu i dążyło do neutralizacji negatywnych relacji medialnych o Państwie Środka w kontekście wybuchu pandemii COVID-19. Wskazano na działania dezinformacyjne. Od kiedy pandemia zaczęła rozprzestrzeniać się w Europie, różne prochińskie kanały medialne promowały skuteczność surowych środków bezpieczeństwa podejmowane na terytorium Chin. Dodatkowo przypomniano o chińskiej pomocy medycznej dla państw Europy, które miały być pokrzywdzone przez bezczynność instytucji unijnych.

Ostatni raz o Chinach wspomniano w części pt. Bezpieczeństwo zagraniczne w podpunkcie Obszary kryzysowe i konfliktowe. Stwierdzono w nim, że Chiny znalazły się na radarze SIS jako wschodząca potęga o globalnych ambicjach, która próbuje wpływać na rozwój wydarzeń europejskich i podważać euroatlantyckie struktury bezpieczeństwa. Służby słowackie monitorowały także rozwój sytuacji w Chinach pod kątem tego, czy były one źródłem pochodzenia koronawirusa, który wywołał pandemię COVID-19.

Także Agencja Wywiadu Wojskowego Słowacji wspomniała o Chinach w swoim raporcie rocznym[2]. Jak zauważa Matej Šimalčík, analityk MapInfluenCE i członek China Observers in Central and Eastern Europe (CHOICE), Agencja Wywiadu Wojskowego po raz pierwszy w historii bezpośrednio wymienia ChRL w swoim rocznym dokumencie. Dla porównania SIS robi to już od trzech lat[3].

Chinom poświęcono też (obok Rosji) fragment w rozdziale dotyczącym aktywności obcych służb wywiadowczych. Zdaniem wywiadu wojskowego Słowacji chińscy agenci próbują przeniknąć do Ministerstwa Obrony, aby uzyskać dostęp do zastrzeżonych informacji. Aktywni są też na rzecz szpiegostwa przemysłowego, kopiują wybrane produkty i produkują je później pod własną marką.

Chiny wymieniono także w części pt. Nielegalny handel produktami przemysłu obronnego. Państwo Środka zostało wskazane wprost obok Rosji i Zjednoczonych Emiratów Arabskich jako cel kontroli eksportu produktów takich jak urządzenia elektroniczne, telekomunikacyjne i sygnalizacyjne oraz oprogramowanie.

Pod koniec listopada 2021 opublikowany został roczny raport Czeskiej Służby Bezpieczeństwa i Informacji (BIS) za rok 2020[4]. Chinom poświęcono osobny podrozdział (zaraz po Rosji, a przed Iranem) w rozdziale pt. Działania wywiadowcze i dywersyjne skierowane przeciwko Republice Czeskiej. Kontrwywiad Czech zaczyna do tego, że Chiny stanowią złożone i rosnące zagrożenie wywiadowcze. Przestarzałe staje się wskazywanie, kto jest oficerem chińskiego wywiadu, ponieważ każdego obywatela chińskiego zobowiązuje się, zgodnie z prawem, do wspierania chińskich służb. Nawet nie tylko obywateli, lecz także organizacje czy firmy. Odmowa wiązałaby się dla nich z poważnymi reperkusjami.

Mimo ograniczeń lotów i przemieszczenia się do Czech chińskie służby wywiadowcze działały głównie pod przykrywką dyplomatyczną i dziennikarską. Największą aktywność wykazywały w sferze polityki i wywiadu naukowo-technicznego. Chiński wywiad podejmuje działania w czeskich instytucjach akademickich w postaci intensywnych operacji informacyjnych. Został zauważony również wpływ na politykę. Urzędnicy chińskich służb wywiadowczych odnoszą duże sukcesy w budowaniu relacji z osobami aktywnymi (lub wpływowymi) w polityce, niezależnie od poglądów ideologicznych.

Prowadzono również operacje mające na celu przerzucenie winy za pandemię COVID-19 na kraje zachodnie oraz zakłócanie czesko-tajwańskich stosunków politycznych i gospodarczych. W ich ramach oficerowie wywiadu, dyplomaci i członkowie organizacji partyjnych szukali sposobów wpływania na opinię publiczną, by móc rozpowszechniać chińską propagandę. Budowali także pozytywny wizerunek Państwa Środka. Służby oddziaływały również na treści pojawiające się w mediach.

W ostatnim akapicie tego rozdziału wspomniano o programie „Made in China 2025”, w ramach którego Chiny kontynuowały starania o pozyskiwanie zaawansowanych technologii i związanego z nimi know-how z zagranicy, w tym z Czech. Zdaniem czeskiego kontrwywiadu Pekin dąży do pozyskania nowych technologii, m.in. systemów robotycznych i autonomicznych, produkcji druku 3D czy nanotechnologii. Chińskie podmioty podejmowały również akwizycje interesujących czeskich spółek i podejmowały próby przeniesienia produkcji do Chin. W późniejszych częściach raportu temat Państwa Środka nie był już podejmowany. Co ciekawe, nie poruszono problemu chińskich ataków cybernetycznych, które znalazły się m.in. w poprzednim raporcie.

Zarówno Słowacja i Czechy, jak i inne państwa regionu bacznie obserwują chińską aktywność wywiadowczą. Rośnie świadomość co do niebezpieczeństw pochodzących z Pekinu, co ma odzwierciedlenie w raportach służb wywiadu i kontrwywiadu. Można wyróżnić kilka powtarzających się motywów aktywności wywiadu chińskiego – promowanie dobrego wizerunku Chin, wykorzystanie diaspory dla swojej aktywności, lobbying – głównie firm technologicznych – dezinformacja i szerzenie propagandy, próba osłabiania wizerunku Unii Europejskiej, szpiegostwo przemysłowe, próby uzyskania poufnych/tajnych informacji, próby przejęcia istotnych dla interesu państwa firm, zakup produktów podwójnego zastosowania, aktywność w instytucjach akademickich, próby oddziaływania na polityków i inne wpływowe osoby, zakłócanie relacji z Tajwanem. Nie jest to na pewno lista zamknięta. Służby obu państw wyszczególniły jedynie najważniejsze z nich. Trendem staje się coraz częściej przywoływanie Państwa Środka w jednym szeregu zagrożeń z Federacją Rosyjską, czego jeszcze kilka lat temu w ten sposób nie postrzegano. Z raportu wynika także lekcja dla państw V4, lecz nie tylko. Podobne techniki i aktywności są stosowane również w innych zakątkach świata.

[1] https://www.sis.gov.sk/for-you/sis-annual-report.html

[2] https://vs.mosr.sk/documents/sprava_o_cinnosti_vs_2020_eng.pdf

[3] https://twitter.com/MatejSimalcik/status/1466392970379374604

[4] https://www.bis.cz/annual-reports/annual-report-of-the-security-information-service-for-2020-a290d510.html

Wesprzyj nas

Jeżeli przygotowane przez zespół Warsaw Institute treści są dla Państwa przydatne, prosimy o wsparcie naszej działalności. Darowizny od osób prywatnych są niezbędne dla kontynuacji naszej misji.

Wspieram

Powyższy artykuł jest częścią projektu „Rola i wpływ Chińskiej Republiki Ludowej na kraje Grupy Wyszehradzkiej” finansowanego przez Międzynarodowy Fundusz Wyszehradzki.