OPINIE
Data: [14.05.2024 r.] Autor: Maciej Tyburski
Państwo Trójmorza liderem w obszarze cyfryzacji i cyberbezpieczeństwa
Od wielu lat, nie tylko na tle innych europejskich państw, ale również na globalnej mapie, w kontekście cyfryzacji i architektury cyberbezpieczeństwa, wyróżnia się jeden kraj z regionu Trójmorza. Jest to państwo o małym rozmiarze, stosunkowo niskim potencjale surowcowym i demograficznym, zlokalizowany w geopolitycznie ryzykownym regionie. Mowa tutaj o Estonii, jednym z pionierów i liderów cyfryzacji oraz cyberbezpieczeństwa, państwie od lat wysoko klasyfikowanym w Global Cybersecurity Index.
W 2007 roku Estonia była celem potężnych cyberataków na infrastrukturę systemową władz centralnych oraz krajowych banków, co zmusiło ówczesnych rządzących do usunięcia części e-usług ze względów bezpieczeństwa. Ten incydent sprzed 17 lat jedynie przyspieszył całościową digitalizację państwa wraz z rozwojem infrastruktury cyberbezpieczeństwa. Warto zaznaczyć, że już przed 2007 rokiem Estonia była liderem w obszarze transformacji cyfrowej, natomiast wspomniane ataki jedynie umocniły architekturę bezpieczeństwa kraju w długofalowej perspektywie, co przełożyło się na kreację i implementację konkretnych strategii z zakresu cyberbezpieczeństwa w przyszłości. Obecnie, państwo ze stolicą w Tallinie może pochwalić się rozproszoną architekturą w administracji rządowej, co umożliwia zdecentralizowane zarządzanie państwem spoza jego granic w razie kryzysu. W przypadku tak szybkiego rozwoju cyfrowego, wiele państw zaniedbuje kwestię zabezpieczeń, jednak w Estonii wygląda to inaczej, ponieważ wykorzystuje się tam nowoczesną technologię blockchain jako metodę zabezpieczającą. Dodatkowo, w Estonii funkcjonują metody zabezpieczania uwierzytelniania. Jednym z filarów estońskiej architektury w obszarze cyfryzacji jest X-Road, czyli open-sourcowe oprogramowanie umożliwiające bezpieczny przepływ danych w sektorze państwowym i prywatnym.
Częścią sukcesu Estonii jest także zaangażowanie i przepływ informacji na linii władza-obywatele. Panuje tam wysoki poziom transparentności i komunikacji kryzysowej, obywatele są na bieżąco i konsekwentnie informowani o cyberatakach, nawet takich, których wpływ na bezpieczeństwo Estończyków jest znikomy. Ponadto, dzięki wysokiej skuteczności władz w dementowaniu fake newsów lub podszywania się pod instytucje publiczne, obywatele mają zaufanie do rządzących w kwestii bezpieczeństwa. Poza dobrą komunikacją i wytworzeniem atmosfery zaufania, Estonia przeznacza również sporo środków publicznych na edukację, szkolenia i poszerzanie wiedzy oraz świadomości obywateli z zakresu cyberbezpieczeństwa.
W Estonii już od lat funkcjonuje szereg bardzo dobrze działających usług publicznych zarówno w ramach administracji rządowej, ale i dla samych obywateli. Od ponad 20 lat dostępny jest dowód elektroniczny, a od 2005 roku głosowanie przez internet, którego popularność wśród obywateli szybko wzrosła. Ponadto od 14 lat funkcjonuje tam podpis elektroniczny. Estończycy składają również internetowe zeznanie podatkowe, a łatwość w szybkim i prostym zarejestrowaniu działalności gospodarczej sprzyja rozwojowi gospodarczemu oraz zachęca obywateli do zakładania firm.
W związku z estońskim sukcesem w zakresie transformacji cyfrowej, kraj jest także promotorem idei digitalizacji i cyberbezpieczeństwa na arenie międzynarodowej. Przedstawiciele tego państwa niejednokrotnie podkreślali istotę tych obszarów na forum Organizacji Narodów Zjednoczonych, NATO czy Unii Europejskiej. W latach 2020-2021 Estonia była niestałym członkiem Rady Bezpieczeństwa ONZ, co dało rządzącym narzędzie do promocji i wyartykułowania istoty reform w kwestii cyberbezpieczeństwa i cyfrowego zarządzania. Z uwagi na strategiczne zdolności Estonii, ale również istotne położenie geopolityczne, w 2008 roku NATO zdecydowało się otworzyć w Tallinie NATO Cooperative Cyber Defence Centre of Excellence, czyli centrum odpowiedzialne za wsparcie krajów członkowskich Sojuszu Północnoatlantyckiego w zakresie cyberbezpieczeństwa, zarówno pod kątem merytorycznym jak i praktycznym oraz treningowym. Ponadto, Tallinn jest także siedzibą unijnej agencji eu-LISA, odpowiedzialnej za długoterminowe rozwiązania w zakresie operacyjnego zarządzania wieloskalowymi systemami informatycznymi związanymi z unijnymi politykami: azylową, migracyjną i zarządzaniem granicami.
Określeniem wpisującym się w wyżej wspomniane informacje pasującym do obecnej pozycji Estonii na arenie międzynarodowej jest cyberdyplomacja, określająca zakres działań w cyberprzestrzeni czy kwestie współpracy międzynarodowej w obszarze cyberbezpieczeństwa. Na terenie Estonii działają wyspecjalizowane organizacje takie jak e-Governance Academy, szkolące i przygotowujące reprezentantów oraz urzędników administracji wielu państw w takich kwestiach jak: cyberbezpieczeństwo, e-usługi, transformacja cyfrowa czy sztuczna inteligencja. Estonia, przy zwiększonych nakładach z budżetu rozwija także organy administracyjne na terenie całego państwa. Utworzony został między innymi National Cyber Security Centre, centralny organ odpowiedzialny za nieustanne monitorowane cyberprzestrzeni i funkcjonowania krajowych systemów informatycznych, mający za zadanie reagować i łagodzić skutki zarówno mniejszych incydentów, jak i tych zagrażających infrastrukturze krytycznej.
Niewątpliwie, w kolejnych latach, cyfrowa polityka pozostanie jednym z priorytetów Estonii, która jest wzorem dla innych państw Trójmorza i regionu w tych kwestiach. W obecnych, niestabilnych geopolitycznie czasach, rola cyberbezpieczeństwa będzie się jedynie zwiększała. Wraz z innymi państwami regionu, Estonia ma już doświadczenie w zakresie odpierania między innymi ataków DDoS, które nasiliły się po inwazji na Ukrainę w 2022 roku. Stąd, to stosunkowo niewielkie państwo, ma wszelkie narzędzia, aby pełnić rolę lidera cyberbezpieczeństwa i transformacji cyfrowej w regionie oraz pozytywnie wpływać na rozwój innych krajów w tej materii.
Źródła:
- A. K. Piekarska, “Raport: Dezinformacja w Europie-Środkowo-Wschodniej”, The Warsaw Institute Review, Warszawa 2017, https://warsawinstitute.org/pl/the-warsaw-institute-pl/wydania/wydanie-specjalne-dezinformacja/.
- “Estonia as an international cybersecurity leader”, 2019, https://e-estonia.com/estonia-as-an-international-cybersecurity-leader/.
- J. Silaškova, M. Takahashi, “Estonia built one of the world’s most advanced digital societies. During COVID-19, that became a lifeline”, 2020, How Estonia’s digital society became a lifeline during COVID-19 | World Economic Forum (weforum.org).
Wesprzyj nas
Jeżeli przygotowane przez zespół Warsaw Institute treści są dla Państwa przydatne, prosimy o wsparcie naszej działalności. Darowizny od osób prywatnych są niezbędne dla kontynuacji naszej misji.
Wszystkie teksty (bez zdjęć) publikowane przez Fundacje Warsaw Institute mogą być rozpowszechniane pod warunkiem podania ich źródła.
Powiązane wpisy
Fundacja Warsaw Institute
Najnowsze komentarze