Ukraine Monitor prezentuje najświeższe informacje dotyczące wewnętrznych i zewnętrznych spraw Ukrainy – państwa, które obecnie stanowi arenę ścierania się interesów Wschodu i Zachodu.
Data: 17 stycznia 2022 Autor: Yauheni Liavonau
Nowa epoka w ukraińskiej energetyce
Sytuacja energetyczna i klimatyczna zmusza ludzkość do poszukiwania źródeł energetycznych w odnawialnych i niskoemisyjnych, zielonych surowcach. Państwa europejskie potraktowały sprawę transformacji bardzo poważnie, tworząc konkretne plany, natomiast dla Ukrainy ten czas dopiero nadchodzi.
Po atakach cybernetycznych z 2015 roku, które czasowo wyłączyły około 30 elektrowni w Ukrainie, oraz z maja 2017 roku, podczas których ofiarą został system kontroli stacji atomowej w Czarnobylu, rząd ukraiński podjął decyzję o wzmocnieniu bezpieczeństwa energetycznego kraju[1]. Nowe warunki czwartej rewolucji przemysłowej znacznie różnią się od tych, w których stworzono fundamenty dla energetyki ukraińskiej. Dokument strategii bezpieczeństwa energetycznego Ukrainy do 2035 roku jasno wskazuje archaiczny model energetyczny państwa. Strategia ta została zatwierdzona 18 sierpnia 2017 roku przez Gabinet Ministrów[2]. Oprócz wskazanej strategii zatwierdzono również Plan Działań na rzecz realizacji Etapu Reformy Sektora Energetycznego (do 2020 r.)[3]. Te działania połączyły modyfikację już zużytej i przestarzałej infrastruktury technologicznej z modelami biznesowymi, mającymi na celu zapewnić dostęp do tańszej energii. Później, 14 września 2020 roku, Dekretem Prezydenta nr 392 została przyjęta następna, dostosowana do dzisiejszych potrzeb strategia bezpieczeństwa energetycznego[4]. Wymieniono m.in. cyberataki, uzależnienie od energii eksportowanej, dojrzałość systemu krajowego, prowadzająca do olbrzymich strat energii, agresja ze strony Rosji, wpływ czynnika zmian klimatycznych, oraz potencjał naukowo-technologiczny[5]. Ważnym celem dokumentu jest też Eurointegracja, jako sposób uniezależnienia od Rosji w kontekście finalizacji gazociągu „Nord Stream 2” i zbliżenia do standardów europejskich. Jedną z podstawowych zasad dla dołączenia do systemu unijnego, jest osiągnięcie wysokiego stopnia współpracy sektora prywatnego z państwowym oraz doprowadzenie krajowych technologii do odpowiedniej współczesnej kondycji. Akurat ten cel postawił przed sobą konkurs na wyłonienie partnera prywatnego do realizacji partnerstwa publiczno-prywatnego na realizację projektu „Most Energetyczny” Ukraina – Unia Europejska”, prowadzony przez Ministerstwo Energetyki i Przemysłu Węglowego Ukrainy[6]. Celem partnerstwa publiczno-prywatnego dla realizacji projektu jest stworzenie warunków do integracji zunifikowanego systemu energetycznego z europejskim systemem energetycznym ENTSO-E poprzez zapewnienie eksportu energii elektrycznej z bloku nr 2 Chmielnickiej Elektrowni Jądrowej do krajów Unii Europejskiej i stworzenie na tej podstawie mechanizmu finansowego wsparcia rozwoju mocy wytwórczych energetyki jądrowej.
W przeddzień ostatniej rocznicy awarii w Czarnobylu dziennikarze ukraińskiego kanału TSN zwiedzili budowlę Centralnej Przechowalni Zużytego Paliwa Jądrowego (CPZPJ)[7]. Magazyn ten znajduje się 15 km od czwartego bloku energetycznego. „Przez wszystkie lata niepodległości Ukraina była zmuszona wysyłać zużyte paliwo jądrowe ze swoich elektrowni jądrowych do Rosji. Ale teraz strona rosyjska nie będzie dyktować Kijowowi warunki przetwarzania i przechowywania ZPJ” – mówi się na stronie państwowego przedsiębiorstwa „Energoatom”. Pierwsza partia zużytego paliwa jądrowego dotarła do magazynu w lipcu.
1 czerwca 2021 r. została uruchomiona pierwsza kolejka systemu technicznego zaopatrzenia w wodę Południowo-Ukraińskiej stacji atomowej — jedynego w Ukrainie energokompleksu, łączącego zwykłe nuklearne i manewrowe hydroakumulacyjne moce[8]. Corocznie kompleks produkuje 10% całej produkcji energii państwa, co wystarcza na zabezpieczenie regionu z 5. milionową ludnością. Według szacunków ekspertów, dzięki realizacji projektu w ciągu następnych ośmiu lat przychody Południowo-ukraińskiej elektrowni jądrowej mogą wzrosnąć o 20. krotnie, przekraczając 4,5 mld hrywien rocznie. Jednocześnie Energoatom buduje kompleks do przetwarzania odpadów atomowych z Chmielnickiej stacji jądrowej[9]. Zgodnie ze strategią bezpieczeństwa energetycznego Ukrainy do 2035 r., obchodzenie się z odpadami radioaktywnymi (RAO) jest jednym z najważniejszych czynników zrównoważonego rozwoju energetyki jądrowej Państwa. Zakończenie prac budowlanych w KPRO (Kompleks Przetwarzania Radioaktywnych Odpadów) planowane jest na październik przyszłego roku, montaż — na listopad w 2022 roku, rozpoczęcie prac doświadczalnych — na maj 2023 roku.
Rząd Ukrainy stawia przed sobą cel integracji z UE i jej jednolitym systemem energetycznym, dlatego mnóstwo dokumentów prawnych, w tym strategii bezpieczeństwa międzynarodowego i bezpieczeństwa energetycznego podkreśla się ważność spełnienia wymagań unijnych jako priorytetowego kierunku rozwoju przemysłu. Rozwiązuje się ta kwestia we współpracę — Ukraina przyciąga środki EBRR na projekty, mające poprawiać stan poszczególnych elementów systemu energetycznego państwa, rozwijać technologii i wprowadzać zmiany w sprawie ekologii. Jednym z takich projektów jest „USELF — Chigirin Solar”, zatwierdzony 7 maja 2019 r[10]. Udzielono w ramach niego pożyczkę w wysokości do 19,7 mln EUR na rozwój, budowę i eksploatację stacji fotowoltaicznych o mocy 55,4 MWp w obwodzie czerkaskim w Ukrainie i działa w ramach ukraińskiego instrumentu kredytowego na rzecz zrównoważonej energii III EBOR (USELF-III), o wartości 250 mln EUR, wspierającego energię odnawialną w Ukrainie. Celem go jest osiągnięcie 11 proc. finalnego zużycia energii elektrycznej brutto z odnawialnych źródeł energii do 2020 r. i 25 proc. produkcji energii pierwotnej do 2035 r. w Ukrainie. Jednym z oczekiwanych wyników jest także rozwój i finansowanie aktywów do wytwarzania energii wiatrowej, mający przyczynić się do redukcji emisji CO2 z szacowanymi 36 396 tonami oszczędności CO2 rocznie.
Kolejny projekt „GrCF2 W2 – Kiev District Heating”, ostatecznie przyjęty 21 lipca 2021 r. przewiduje wypłatę 140 mln euro dwoma transzami na rachunek przedsiębiorstwa państwowego „Kievteploenergo” dla modernizacji i odnawiania infrastruktury centralnego ocieplania Kijowa[11]. Jest częścią koncepcji budowy zielonych miast i działa na rzecz zwiększenia energoefektywności, skuteczności zaopatrzenia gorącą wodą, oszczędzania ciepła i wody, skrócenia zużycia paliwa. W wyniku redukcja netto emisji gazów cieplarnianych szacuje się w przedziałach 196 kt/rok w ekwiwalencie CO2.
Także ważnym czynnikiem dla energobezpieczeństwa jak Ukrainy, tak i dla jej przyszłości w składzie UE , jest rozwój energetyki ekologicznej. W tej sprawie 27 października 2021 r. została podpisana umowa z EBRR na subskrypcję na pierwszą z 5-letnich ukraińskich euroobligacji ekologicznych, związanych ze zrównoważonym rozwojem (“EZR”) wyemitowane przez ukraińską spółkę „National Power Company „Ukrenergo” kosztem 75 mln USD z 825 mln USD[12]. Emisja EZR jest związana z dążeniem Ukrenergo do wspierania sektora energii odnawialnej w Ukrainie poprzez likwidację zaległych płatności. Ułatwi również ogólny wzrost wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych, prowadząc do stopniowego wzrostu udziału sektora wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych z 11,8% w 2020 r. (wartość bazowa) do 14,6% w 2022 r. i do 18,7% w 2030 r., przy wzroście z 6,5 GW (wartość bazowa) w 2020 r. do 10,1 GW w 2030 r.
[1]Polityuk, Auchard (2017), “Global cyber attack likely cover for malware installation in Ukraine: police official”, [online] https://www.reuters.com/article/us-cyber-attack-ukraine-idUSKBN19K1WI [accessed: 06.11.2011].
[2]Government portal (2017), “Cabinet of Ministers of Ukraine – Energy Security”, [online] https://www.kmu.gov.ua/en/reformi/ekonomichne-zrostannya/reforma-energetichnogo-sektoru [accessed: 25.11.2021].
[3] Government portal (2017), ”On Approval of the Program of Activities of the Cabinet of Ministers of Ukraine”, [online] https://www.kmu.gov.ua/npas/pro-zatverdzhennya-programi-diyalnosti-kabinetu-ministriv-t120620 [accessed: 03.11.2021].
[4]President od Ukraine official website (2020), “Volodymyr Zelenskyy Approved the National Security Strategy of Ukraine”, [online] https://www.president.gov.ua/ru/news/volodimir-zelenskij-zatverdiv-strategiyu-nacionalnoyi-bezpek-63577 [accessed: 25.11.2021].
[5]Ministry of energy of Ukraine (2021), “The energy security strategy was approved by the Cabinet of Ministers”, [online] http://mpe.kmu.gov.ua/minugol/control/uk/publish/article;jsessionid=7560F438726777C392B6ADF4F4F3C474.app1?art_id=245562887&cat_id=35109 [accessed: 26.11.2021].
[6]Energoatom (2019), “The Ministry of Energy and Coal Industry of Ukraine Hereby Invites to Tender for Establishing a Public Private Partnership for Implementation of the Project “Ukraine –EU Energy Bridge””, [online] http://energoatom.com.ua/en/Big%20projects%20-66/buildon-143/p/the_ministry_of_energy_and_coal_industry_of_ukraine_hereby_invites_to_tender_for_establishing_a_public_private_partnership_for_implementation_of_the_project_ukraine_eu_energy_bridge-44635 [accessed: 26.11.2021].
[7]Energoatom (2021), “How Energy Independence from Russia Is Ensured Thanks to the Construction of a CSFSF – Researched TSN.Tizhden”, [online] http://energoatom.com.ua/ru/cssnf-139/p/kak_obespecivaetsa_energeticeskaa_nezavisimost_ot_rossii_blagodara_stroitel_stvu_choat_issledoval_tsn.tizden-47091 [accessed: 26.11.2021].
[8]Energoatom (2021), “The First Stage of South-Ukraine NPP Service Water System Put into Operation”, [online] http://energoatom.com.ua/en/Big%20projects%20-66/ss_south_ukraine_npp-265/p/the_first_stage_of_south_ukraine_npp_service_water_system_put_into_operation-47323 [accessed: 26.11.2021].
[9]Energoatom (2021), “Energoatom Constructs Radioactive Waste Treatment Facility at KhNPP”, [online] http://energoatom.com.ua/en/Big%20projects%20-66/buildon-143/p/energoatom_constructs_radioactive_waste_treatment_facility_at_khnpp-47717 [accessed: 26.11.2021].
[10]EBRD (2019), “USELF – Chigirin Solar”, [online] //www.ebrd.com/work-with-us/projects/psd/uself-chigirin-solar.html [accessed: 12.11.2021].
[11]EBRD (2021), “GrCF2 W2 – Kyiv District Heating”, [online] //www.ebrd.com/work-with-us/projects/psd/50839.html [accessed: 12.11.2021].
[12]EBRD (2021), “Ukrenergo Sustainability-Linked Eurobond”, [online] //www.ebrd.com/work-with-us/projects/psd/53221.html [accessed: 12.11.2021].
energetyka nie zgodna z tymi warunkami
samej?
energetycznych?
dokument nie określa ich typ, ale na pewno energetycznych)
zagrożeń?
nie każdy problem jest zagrożeniem, ale zagrożenie – to na pewno problem, zgadzasz się?)
oddania do użytku
myśle że „wejście w życie” jest ok
jakiego roku?
2021
?
w aktach prawnych
współpracy
w dziedzinie
bezpieczeństwa energetycznego
nie rozumiem tego zdania
Wesprzyj nas
Jeżeli przygotowane przez zespół Warsaw Institute treści są dla Państwa przydatne, prosimy o wsparcie naszej działalności. Darowizny od osób prywatnych są niezbędne dla kontynuacji naszej misji.
Wszystkie teksty (bez zdjęć) publikowane przez Fundacje Warsaw Institute mogą być rozpowszechniane pod warunkiem podania ich źródła.
Powiązane wpisy
Fundacja Warsaw Institute
