Podsumowanie wydarzenia: Wyzwania dla bezpieczeństwa energetycznego – perspektywa transatlantycka.

We wtorek 17 listopada 2020 r., think tank Warsaw Institute przeprowadził wywiad internetowy z Ambasador Virginią E. Palmer z Biura Zasobów Energetycznych w Departamencie Stanu USA. Rozmowa dotyczyła geopolityki bezpieczeństwa energetycznego w Europie Środkowo-Wschodniej oraz perspektyw udziału USA w transformacji energetycznej oraz dywersyfikacji źródeł energii w regionie. Głównymi wątkami był amerykański gaz ziemny, energia jądrowa i bezpieczeństwo infrastruktury krytycznej. Spotkanie poprowadził Tomasz Kijewski, Dyrektor Wykonawczy Warsaw Institute.

Udostępnij

Tweetnij

Udostępnij

PODSUMOWANIE OŚWIADCZENIA AMBASADOR PALMER:

Bezpieczna energetycznie Europa to silny partner dla Stanów Zjednoczonych. Dzięki temu wspólnie mogą stawiać czoła globalnym wyzwaniom. Obecnie Polska pełni kluczową rolę w podnoszeniu bezpieczeństwa energetycznego w regionie.
W USA panuje silne ponadpartyjne poparcie dla europejskich projektów energetycznych, które wzmacniają bezpieczeństwo.
Departament Stanu USA dąży do zacieśniania współpracy z europejskimi sojusznikami w celu ustanowienia transparentnego rynku energii.
Stany Zjednoczone zdecydowanie wspierają projekty dywersyfikacji dostaw energii w Europie, takie jak Baltic Pipe (gazociąg Polska-Dania).
Stany Zjednoczone dążą do zintensyfikowania współpracy w zakresie cywilnych technologii jądrowych z Polską i innymi partnerami europejskimi, takimi jak Rumunia, Bułgaria, Słowenia czy Ukraina.
Amerykański rząd i firmy zamierzają wspierać Europę w przejściu na technologie zero- i niskoemisyjnych źródeł energii.
Obecne uzależnienie Europy od dostaw energii z Rosji może zostać wykorzystane jako narzędzie politycznego nacisku.
Polska i Stany Zjednoczone zdecydowanie sprzeciwiają się Nord Stream 2 – geopolitycznemu projektowi Kremla podważającemu europejskie bezpieczeństwo energetyczne.
Stabilne dostawy LNG z USA mogą zwiększyć konkurencję na europejskim rynku energii.
Inicjatywa Trójmorza pozostaje „sprawą najwyższej rangi” dla Departamentu Stanu USA.

TRANSATLANTYCKIE BEZPIECZEŃSTWO ENERGETYCZNE I DYWERSYFIKACJA

Ambasador podkreśliła, że współpraca energetyczna między Europą a Stanami Zjednoczonymi pomaga realizować ich wspólne cele i interesy, zarówno gospodarcze, jak i związane z bezpieczeństwem. Przypominała, że „bezpieczeństwo energetyczne to bezpieczeństwo narodowe,” zwłaszcza jeśli chodzi o stabilność dostaw i rosnący wpływ zagrożeń cybernetycznych na infrastrukturę krytyczną. Dlatego tak ważna jest dywersyfikacja dostawców, tras czy rodzajów paliw. Zaleca się „zielone” transformacje, takie jak energia jądrowa i odnawialne źródła energii, a współpraca transatlantycka ma wielką wartość dla wszystkich zaangażowanych stron.

Rząd amerykański zdecydowanie popiera tworzenie wszelkiego rodzaju ułatwień i programów pomocowych, które wzmacniają wdrażanie jasno określonych kryteriów dla rynku energii, promują jego przejrzystość oraz dostęp dla stron trzecich. Europejskie bezpieczeństwo energetyczne wymaga szeroko zakrojonego podejścia USA i Europy do dywersyfikacji źródeł energii, liberalizacji rynków i umożliwienia płynnego przejścia na „czystą” energię. Ambasador Palmer podsumowała, że „integracja europejskiego rynku energii służy jego większemu bezpieczeństwu”.

Amerykańska polityk podkreślała, że Stany Zjednoczone dążą do kontynuowania współpracy z europejskimi sojusznikami i partnerami, aby zapewnić przejrzyste i otwarte rynki energii, które zrównają szanse dla amerykańskich produktów i usług. Chcą także zbudować wspólną odporność na presję ekonomiczną i przymus ze strony globalnych mocarstw, takich jak Rosja.

POLSKO-AMERYKAŃSKA WSPÓŁPRACA ENERGETYCZNA

Ambasador Palmer nazwała Polskę „kluczowym sojusznikiem” i „liderem” we wzmacnianiu bezpieczeństwa energetycznego i pochwaliła polski wkład w przyszłość bezpieczeństwa energetycznego w Europie Środkowej, podając jako przykład projekt Baltic Pipe i terminal LNG w Świnoujściu. Podkreśliła też rolę Polski w przejściu państw bałtyckich z sieci elektroenergetycznych „kontrolowanych przez Moskwę” w kierunku sieci europejskich – stanowiącej kluczowy krok do zmniejszenia wpływów Rosji w UE. Wyraziła również poparcie Stanów Zjednoczonych dla budowanego połączenia gazowego Polska-Litwa (GIPL). Tutaj Ambasador podziękowała Polsce za zdecydowany sprzeciw wobec Nord Stream 2, projektu, który oskarżyła o podważanie europejskiego bezpieczeństwa energetycznego.

Pani Ambasador podkreśliła, że rząd USA zdecydowanie popiera wszelkie inicjatywy wzmacniające europejskie bezpieczeństwo energetyczne. Dlatego władze amerykańskie uważają Inicjatywę Trójmorza za „sprawę najwyższej rangi”. Przypomniała również o decyzji Sekretarza Pompeo o wsparciu Inicjatywy kwotą 1 mld USD na projekty związane z rozwojem infrastruktury (za pośrednictwem amerykańskiej Międzynarodowej Współpracy Finansowej Na Rzecz Rozwoju). Dodała, że projekty w ramach Inicjatywy Trójmorza mają istotne znaczenie zwłaszcza w kontekście ożywienia gospodarczego po pandemii czy tworzenia miejsc pracy.

ROLA ROSJI W EUROPEJSKIEJ ENERGETYCE

Według Ambasador V. Palmer, europejskie dostawy energii są obecnie nadmiernie zależne od Rosji, co daje Kremlowi niepotrzebną przewagę strategiczną, polityczną i gospodarczą nad europejskimi rządami. Dodała, że projekty gazociągów Nord Stream 2 i Turk Stream są jawną próbą zdestabilizowania Ukrainy poprzez zmniejszenie jej roli w tranzycie rosyjskiego gazu, a Polska jako jedna z pierwszych zidentyfikowała ten fakt. Jednocześnie gazociągi te dzielą Europę, dając Rosji możliwość dostaw gazu ziemnego na zachód Europy wcześniej niż do jej centrum i na wschód. Stąd Kreml będzie miał narzędzie do wywarcia presji na państwa Europy Wschodniej – powiedziała polityk. Nazwała to także rosyjską „dalekosiężną grą” polegającą na wzmacnianiu sieci powiązań za granicą w celu prowadzenia „nieprzyjaznej polityki” zarówno wobec Europy, jak i Stanów Zjednoczonych

Pani Palmer podkreśliła wykorzystywanie przez Rosję kampanii dezinformacyjnej mającej na celu przedstawienie amerykańskiego gazu ziemnego jako gorszego od tego z Rosji. Nazwała takie twierdzenia „kategorycznie fałszywymi,” popierając swój pogląd odpowiednimi danymi – według Międzynarodowej Agencji Energetycznej intensywność emisji metanu z USA jest znacznie niższa niż z Rosji. Co więcej, emisje metanu od producentów amerykańskich nie przekraczają emisji z Gazpromu. Na podstawie tych danych Ambasador wezwała sojuszników UE do uważnego wypatrywania przykładów rosyjskiej dezinformacji.

Odnosząc się do kontrowersyjnych projektów energetycznych w Europie, pani V. Palmer podkreśliła, że Stany Zjednoczone nie chcą nikogo karać poprzez nakładanie sankcji, ale raczej wyrównać szanse dla wszystkich dostawców energii w Europie. Podkreśliła, że amerykański sprzeciw wobec konstrukcji Nord Stream 2 nie jest polityką antyrosyjską; to walka o sprawiedliwość i uczciwą konkurencję na europejskim rynku energii. Ponadto projekty gazociągów Nord Stream 2 i Turk Stream podważają bezpieczeństwo Europy, co z pewnością pozostanie ważną kwestią dla USA niezależnie od partii rządzącej.

Z tego powodu w Ameryce istnieje ponadpartyjne porozumienie potępiające projekty zagrażające bezpieczeństwu energetycznemu Europy. W październiku 2020 r. Departament Stanu wydał nowe wytyczne dotyczące ustawy Protecting Europe’s Energy Security Act (PEESA) – Aktu Obrony Europejskiego Bezpieczeństwa Energetycznego. Oświadczenie to wyjaśnia, w jaki sposób Departament Stanu interpretuje zapis w PEESA brzmiący „dostarczanie jednostek pływających do budowy takich projektów” (Nord Stream 2 czy Turk Stream). Może to obejmować np. zagraniczne firmy lub osoby świadczące określone usługi lub towary niezbędne dla zaopatrzenia bądź obsługi statku zaangażowanego w proces układania rurociągów głęboko pod wodą dla projektów takich jak Nord Stream 2 i Turk Stream. Wydane wytyczne dla PEESA są zgodne z aktualizacją publicznych regulacji z 15 lipca 2020 r. dotyczących sekcji 232 ustawy Countering America’s Adversaries Through Sanctions Act (CAATSA) – Aktu Przeciwdziałania Przeciwnikom USA Poprzez Sankcje, w ramach którego zarówno Nord Stream 2, jak i druga linia Turk Stream zostaną objęte zakresem sankcji ekonomicznych. Te działania jasno pokazują nieustępliwość amerykańskiej determinacji w tej sprawie.

GLOBALNA DYNAMIKA SEKTORA ENERGII

Jednym z wyzwań, które dotknęło całą społeczność transatlantycką i świat, jest oczywiście bezprecedensowy szok w popycie na energię wywołany przez pandemię COVID-19, który również przyspieszył kilka istniejących wcześniej trendów w sektorze energetycznym. Współpraca Europy i USA zdeterminuje globalny rynek energii, który będzie podstawą międzynarodowego bezpieczeństwa energetycznego. Oprócz wyzwań związanych z pandemią, świat zmaga się ze skutkami zmian klimatycznych. Dlatego Stany Zjednoczone i Europa współpracują obecnie ściślej niż kiedykolwiek nad kwestiami związanymi z łańcuchem dostaw zasobów energetycznych, co ma kluczowe znaczenie dla rozwoju czystszych technologii energetycznych. „Razem stoimy przed wspólnymi wyzwaniami” – podsumowała V. Palmer.

INFRASTRUKTURA KRYTYCZNA

W odpowiedzi na rosnące zagrożenie atakami hybrydowymi Ambasador zadeklarowała gotowość amerykańskich firm i władz do wspierania swą ekspertyzą bezpieczeństwa infrastruktury krytycznej w Europie. Zwróciła również uwagę na coraz bardziej aktualną kwestię zagrożeń cybernetycznych i asymetrycznych. Rosnąca cyfryzacja systemu energetycznego wraz z odpowiednimi systemami obronnymi może uczynić państwa bardziej podatnymi na tego typu zagrożenia, a tym samym polem bitwy zarówno politycznej, jak i finansowej. Amerykańska polityk opisała też projekt Departamentu Stanu USA, którego celem jest rozwój cyfryzacji w energetyce. Co ciekawe, wkrótce zostaną wybrane trzy miasta, które przeprowadzą pilotażowy okres próbny, a władze amerykańskie dostarczą im narzędzi do wdrażania rozwiązań „inteligentnego miasta” z naciskiem na zapewnienie bezpieczeństwa cybernetycznego i energetycznego. Niemniej jednak dodała, że w tym zakresie „Stany Zjednoczone również mogą się wiele nauczyć od swoich europejskich sojuszników”.

CZYSTE ŹRÓDŁA ENERGII

Ambasador Palmer zapewniła, że Stany Zjednoczone wyrażają entuzjazm wobec dzielenia się swoją wiedzą i doświadczeniem w dziedzinie cywilnej energii jądrowej. Stwierdziła też, że Ameryka chciałaby „odzyskać globalną przewagę” w tym sektorze. Celem Stanów Zjednoczonych jest zapewnienie najwyższej jakości technologii nuklearnej, niebędącej źródłem potencjalnych zagrożeń ze strony innych światowych dostawców, takich jak Rosja czy Chiny.

Ponadto Pani Ambasador zwróciła uwagę na zainteresowanie Stanów Zjednoczonych rozwojem projektów w zakresie dostaw paliw i energii jądrowej nie tylko w Polsce, ale także w Rumunii, Bułgarii, Słowenii i na Ukrainie. Dodała, że w przyszłości Stany Zjednoczone planują rozszerzyć takie programy również na inne kraje tego regionu.

Stany Zjednoczone doceniają również zaangażowanie swoich europejskich sojuszników w przejście na „zieloną” energię i „czyste” technologie oraz chciałyby współpracować w tym zakresie z krajami UE. Pani V. Palmer podkreśliła, że większy wolumen handlu amerykańskim skroplonym gazem ziemnym może nie tylko zwiększyć konkurencję na rynku, a tym samym obniżyć ceny, ale także uniezależnić Europę od rosyjskich dostawców gazu.

Q&A

Czytelnicy Warsaw Institute zapytali Ambasador, jak amerykański eksport energii wpisuje się w szerszą strategię dyplomatyczną wobec Europy. Oprócz zwiększenia omawianego wcześniej bezpieczeństwa regionu V. Palmer podkreśliła, że „perspektywa wyboru obniża ceny,” a Litwa już skorzystała finansowo z możliwości wynegocjowania niższej ceny gazu z USA niż otrzymałaby z Rosji. Polityk dodała, że wiele krajów europejskich jest uzależnionych od dostaw energii z Rosji w ponad 70%, podczas gdy amerykański gaz ziemny tylko w 2019 roku pozwolił Europie zaoszczędzić 8 miliardów euro. Istnieje zatem ogromny potencjał do zacieśnienia współpracy transatlantyckiej.

Kolejne pytanie widzów dotyczyło wpływu, jaki pandemia wywarła na pracę Departamentu Stanu i jego inicjatywy w zakresie polityki energetycznej. Ambasador powiedziała, że europejskie rządy wykorzystują możliwość wykorzystania pakietów pomocowych do inwestowania w zielone technologie, w związku z czym Stany Zjednoczone dostrzegają rosnące zapotrzebowanie na surowce energetyczne niezbędne do rozwoju baterii, turbin wiatrowych czy paneli fotowoltaicznych. Popyt ten przekroczył obecnie zapotrzebowanie na amerykański gaz ziemny. Pani V. Palmer potwierdziła zaangażowanie Departamentu Stanu w zapewnianie pomocy, wiedzy i narzędzi niezbędnych do wydobycia surowców oraz za priorytetowy cel określiła monitorowanie łańcucha dostaw i zapewnienie odpowiedniego popytu.

GOŚĆ SPECJALNY:

Ambasador Virginia E. Palmer – Główny Zastępca Sekretarza Generalnego w Biurze Zasobów Energetycznych w Departamencie Stanu; Doradca Ministra Wyższej Służby Dyplomatycznej; wcześniej Ambasador Stanów Zjednoczonych w Republice Malawi, Republice Południowej Afryki oraz Wietnamie; pełniła obowiązki dyplomatyczne w Kanadzie, Zimbabwe, Chinach, Kenii oraz Hong Kongu, zajmując się sprawami wojskowymi, handlem czy rozwojem.

HOST:

Tomasz Kijewski – Dyrektor Wykonawczy w Warsaw Institute; stypendysta Centrum Studiów Transatlantyckich w Maasstricht, Holandia; absolwent programu bezpieczeństwa narodowego w Europejskim Centrum Bezpieczeństwa i Obronności im. George’a C. Marshalla (Waszyngton DC / Garmisch-Partenkirchen); pełnił obowiązki dyplomatyczne w Ambasadzie Polski w Kanadzie; obszar zainteresowań obejmuje bezpieczeństwo energetyczne, konflikty hybrydowe i asymetryczne oraz przeciwdziałanie terroryzmowi.

ORGANIZATOR

Warsaw Institute to polski think tank zajmujący się geopolityką. Główne obszary naszego zainteresowania to: stosunki międzynarodowe, bezpieczeństwo energetyczne, obronność, dezinformacja i wszelkie inne kwestie kluczowe dla Polski i Europy Środkowo-Wschodniej. Z dumą wspieramy inicjatywę Trójmorza oraz stosunki transatlantyckie.

Warsaw Institute opracowuje i dostarcza innowacyjne i praktyczne rekomendacje oparte na szerokim doświadczeniu ponad 40 współpracujących ekspertów. Warsaw Institute pomaga w usprawnieniu procesów politycznych i decyzyjnych poprzez badania i analizy. Nasze działania dedykowane są zarówno organizacjom rządowym i agencjom, jak i organizacjom pozarządowym, ośrodkom analitycznym, instytutom badawczym, środowisku akademickiemu, opiniotwórczym mediom i ekspertom.

Warsaw Institute jest niezależną organizacją wspieraną przez darowizny od osób prywatnych.

PARTNER:

The Warsaw Institute Review to anglojęzyczny, ekspercki periodyk wydawany w Polsce od 2017 r. W kwartalniku prezentowana jest tematyka dotycząca Polski i Europy, której głównym celem jest podkreślanie roli Rzeczypospolitej Polskiej jako geopolitycznego lidera w Europie Środkowej oraz jako państwa prowadzącego konsekwentnie prozachodnią, proatlantycką i proeuropejską politykę. Autorami artykułów publikowanych w The Warsaw Institute Review są analitycy i eksperci oraz osoby mające aktywny i praktyczny wpływ na życie polityczne, gospodarcze i kulturalne kraju.

Przygotowanie wydarzenia (koncepcja, wdrożenie, realizacja) możliwe było dzięki dofinansowaniu ze środków Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich 2019.