Rozwój polityki obronnej i przemysłu zbrojeniowego w Unii Europejskiej.

Celem poniższego raportu jest analiza rozwoju wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony UE (CSDP), a także europejskiego przemysłu zbrojeniowego. Badanie obejmuje perspektywę geoekonomiczną, wskazując, w jaki sposób instrumenty ekonomiczne mogą ułatwić osiągnięcie geopolitycznych celów.

SOURCE: WIKIMEDIA.ORG

Cały raport w języku angielskim PDF

Badanie jest prowadzone z perspektywy geoekonomicznej, co oznacza analizę tego, w jaki sposób instrumenty gospodarcze ułatwiają realizowanie celów geopolitycznych. Zostało zorientowane na cztery obszary. Po pierwsze, na ogólne ramy systemowe WPBiO, w tym analizę powiązań między najważniejszymi celami politycznymi i gospodarczymi. Po drugie, skupia się na relacji interesów między największymi graczami w ramach WPBiO, jak również zależności lub współzależności między sferą interesów geopolitycznych a aktorami ekonomicznymi (i racjonalnością ich działania). Po trzecie, badane są cechy zarządzania w omawianej polityce, w tym najważniejsze mechanizmy odpowiadające za jej postępy instytucjonalne. Po czwarte, zbadano idee, które miały legitymizować postępy integracji w omawianym obszarze, jak również uzasadniać rozwój potencjału militarnego i zbrojeń w UE w sytuacji, kiedy wyróżnikiem tej organizacji było hasło „pokojowej siły” lub „potęgi normatywnej”.

WPBiO jest przykładem systemu geoekonomicznego, który jednocześnie realizuje cele geopolityczne i gospodarcze. Główną rolę polityczną pełnią w tym systemie największe państwa członkowskie, przede wszystkim Francja i Niemcy. Ich celami w wymiarze politycznym są pogłębienie integracji europejskiej i strategiczna autonomia (lub „europejska suwerenność”) wobec innych potęg. Celem jest stworzenie osobnego bieguna europejskiego w polityce światowej, a zwłaszcza niezależność strategiczna od USA, co może w perspektywie czasu osłabiać spójność Zachodu.

Ważną rolę w opisywanym systemie geoekonomicznym pełnią cele gospodarcze. Wśród nich najbardziej istotne jest wsparcie bazy przemysłowej i technologicznej w Europie Zachodniej, jak również promowanie ekspansji inwestycyjnej i eksportowej tego przemysłu na rynku wewnętrznym. Jednocześnie podejmowane są działania mające ograniczać dostęp do tego rynku przez największych konkurentów spoza UE.

Omawiany system geoekonomiczny jest zarządzany w sposób hybrydowy. Wprawdzie dominuje międzyrządowość, ale w coraz większym stopniu pojawiają się elementy wspólnotowe, takie, jak finansowanie z budżetu UE, głosowanie większościowe oraz rosnąca rola Komisji Europejskiej i Trybunału Sprawiedliwości UE. Komisja wspierała cele największych państw oraz ich przemysłu zbrojeniowego, dzięki czemu mogła poszerzać własne kompetencje w omawianej polityce. Coraz silniej widoczne było przechodzenie od metod dobrowolnych do zarządzania przymusowego, poprzez regulacje UE i orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości UE. Wynikało to rozszerzającej interpretacji traktatów stosowanej przez Komisję i Trybunał, jak również poparcia politycznego dla tego typu działań ze strony największych państw UE. Elementem poprzedzającym tę ekspansję regulacyjną były programy woluntarystyczne, będące rozwiązaniami pilotażowymi i upowszechniającymi daną politykę. Ważnym uzupełnieniem były działania promocyjne i proeuropejska narracja mająca „kształtować świadomość” decydentów dla rekomendowanych zmian

📌Zadanie sfinansowano przez Narodowy Instytut Wolności - Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030, Priorytet #PROO 1A. Rozwój instytucjonalny think tanków obywatelskich, edycja 2022.

Ten materiał powstał dzięki współpracy z Narodowym Instytutem Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego.